strona (122)

i podczerwonych. Dominuje fala o długości około 3 pm. Wolfram żarzy się w temperaturze około 2 700°K i widmo tego światła zawiera większy odsetek promieni świetlnych. Dominuje fala o długości 1 pm.

Moc żarówek przy 220 V wynosi od 15 do 1500 W. Szkło żarówki przepuszcza tylko promienie dłuższe niż 400 nm, a więc nie przepuszcza promieni nadfioletowych.

Jako źródła samej podczerwieni używa się promienników, w których podczerwień promieniuje z rozgrzanych metalowych spirali umieszczonych na ceramicznym i metalowym podłożu. Promienniki te nagrzewają się do temperatury 500-900°C. Emitują zatem pem podczerwone niewidzialne lub ciemnoczerwone (dominują fale długości l,5^t,0 pm). Moc emisji tych promienników waha się od 200 do 1500 W.

Światło używane do nagrzewania leczniczego i jego podział na pasma jest przedstawione na ryc. 2.6 w rozdziale 2.

Sztuczne źródła światła i podczerwieni są zwykle umieszczone w reflektorach lustrzanych, które skupiają pem w pożądanym kierunku. Zasadniczo moc promieniowania maleje wraz z kwadratem odległości od cieplnego źródła światła. Dzięki reflektorom reguła ta traci część swojej ważności i moc pem z lamp leczniczych maleje w mniejszym stopniu, niestety, dość trudnym do określenia. Największa moc promieniowania skupiona jest przy promieniu środkowym, wyznaczonym przez reflektor i najbliższą odległość od żarówki. Moc promieniowania maleje w miarę oddalania się na boki od promienia centralnego.

Produkuje się lampy różnej wielkości: od małych, trzymanych w ręku w czasie zabiegu, służących do naświetlań miejscowych, do dużych, obejmujących promieniowaniem połowę ciała, lub zestawy lamp w obudowach obejmujących ciało pacjenta. Tradycyjne lampy noszą nazwę „soluxów". Urządzenia obejmujące obudową część lub całe ciało, używane do zabiegów częściowych i ogólnych, noszą nazwy „świetlanek" i „solarów". Współcześnie produkuje się urządzenia do stopniowanej i kontrolowanej hipertermii całego ciała używane w leczeniu nowotworów złośliwych. Hipertermię uzyskuje się przez naświetlanie czerwienią i podczerwienią.

Działanie na tkanki

Około 1/3 promieniowania odbija się od skóry, z pozostałych 2/3 około 90% jest absorbowanych w skórze do głębokości 2 mm i w tej zewnętrznej warstwie skóry (głównie w naskórku) zmienia się w ciepło. Konwersji cieplnej towarzyszy podniesienie temperatury naskórka do czterdziestu kilku stopni Celsjusza, pobudzenie skórnych receptorów termicznych i termiczne zmiany w procesach tkankowych w warstwie skóry o grubości 3-5 mm. W wyniku pobudzenia reakcji eliminacji ciepła i bezpośredniego działania ciepła następuje wzmożenie ukrwienia, widoczne jako rumień cieplny, i występują pozostałe elementy reakcji na nagrzewanie. Wytworzone ciepło jest zabierane przez krążącą krew, wypromieniowane ze skóry i zużyte przy odparowaniu obficie wydzielanego potu. Nagrzewanie ciepłem konwersyjnym silnie pobudza reakcję eliminacji ciepła.

Przy dawkowaniu należy się kierować obserwacją reakcji na ciepło i doświadczeniem. Nie ma możliwości szczegółowego określenia ilości energii skierowanej na tkanki, przy obliczeniach powstaje bardzo duży błąd spowodowany rozpraszaniem promieniowania.

122