strona (317)

2.    Jonoforeza lub ultrafonoforeza tlenku cynku.

3.    Naświetlanie laserem małej mocy.

4.    Łagodna elektrostymulacja sąsiednich tkanek za pomocą prądu zmiennego o częstotliwości 100 Hz lub prądu stałego przerywanego o bardzo małym natężeniu (tzn. niższym niż 1 mA).

5.    Jako leczenie towarzyszące zalecam codzienne samodzielne stosowanie przez pacjenta metody TENS w domu. w celu wspomożenia procesu gojenia się. Większość aparatów do stymulacji metodą TENS wytwarza impulsy dwufazowe lub jednofazowe wyrównane, które, jak się wydaje, wykazują pożądane działanie. Proponuję umieścić elektrodę po obu stronach rany, tak aby prąd płynął przez uszkodzone tkanki. Zalecane parametry zabiegu to duża częstotliwość (80-120 Hz), średnia długość impulsu (150 ps) i minimalne natężenie („prąd ledwie wyczuwalny”), częstość zabiegów: 2 razy dziennie po 1 godzinie (ryc. 9-5).

Kvc. 9-5. Leczenie otwartych zmian w cukrzycy za pomocą urządzenia do stymulacji metodą TENS i EMS (PMS-15, Ncurologix Corp.. Franklin Squarc, NY).

Wspomaganie zrastania się złamań

Zaleca się elektrostymulację metodą TENS

0    następujących parametrach: duża częstotliwość (120 Hz), duża szerokość impulsu (250 ps) i najmniejsze możliwe natężenie.

Zwiększona pobudliwość

1.    Jonoforeza chlorku wapnia.

2.    Stymulacja prądem zmiennym o częstotliwości 100 Hz lub 1000 Hz do uzyskania łagodnych skurczów tężcowych.

Zmniejszona pobudliwość

Należy pamiętać, że zmniejszona pobudliwość może być objawem odczynu zwyrodnienia. Stymulować prądem stałym przerywanym. Zalecane metody można stosować oddzielnie lub razem w rozmaitych połączeniach. Najczęściej pacjenci zgłaszają się z kilkoma objawami, w związku z czym postępowanie lecznicze ma kilka różnych celów i wymaga zastosowania różnorodnych środków. Oprócz elektrote-rapii wykorzystuje się w tym przypadku również metody nie omówione w tym podręczniku (wodolecznictwo. masaże

1    zwiększanie ruchomości stawów oraz szynowanie).

Choroby dolnej części pleców

W chorobach dolnej części pleców zabiegi wykonuje się najczęściej według następującego planu (od fazy ostrej do przewlekłej):

I. W ostrej fazie choroby należy stosować jonolbrezę lidokainy lub hydrokorty-zonu na obszarze obejmującym korzenie nerwowe w okolicy lędźwiowej, potem 5-minutową stymulację prądem zmiennym o częstotliwości 100 Hz (tężcowy) w poprzek tego obszaru; a następnie, nie usuwa-

197