strona (378)

Ryt. 6-2. Teoria kontrolowanego przepustu rdzeniowego (ang. gate contro! theory) (za Melzack i Wall. za zgodą wydawcy).

do mózgu bodźce proprioceptywne (informacje o ułożeniu ciała). Zgodnie z zaproponowaną przez Melzacka i Walla teorią bólu. włókna te na swej drodze przechodzą przez istotę galaretowatą rdzenia kręgowego. składającą się z wyspecjalizowanych komórek biorących udział w przekazywaniu impulsów nerwowych. Komórki te, noszące nazwę komórek T, uczestniczą również w przenoszeniu bodźców bólowych do wzgórza, będącego „ośrodkiem bólu” w mózgu (ryc. 6—2). Bodźce bólowe płyną małymi włóknami C, jednak prędkość przewodzenia jest znacznie mniejsza niż we włóknach A. W wyniku tego sygnały przekazywane wzdłuż włókien A docierają do mózgu szybciej niż impulsy płynące wzdłuż włókien C. Chociaż oba rodzaje włókien i przewodzone przez nie bodźce muszą przejść przez te same komórki T w rdzeniu kręgowym, większość impulsów docierających tam pochodzi z włókien A, ponieważ włókna te są liczniejsze i szybciej przewodzą bodźce. Jeżeli komórkę T porównać do bramki, przez którą te sygnały muszą się przedostać, można sobie wyobrazić, że nadmiar bodźców z włókien A powinien zahamować przepływ wolniejszych bodźców bólowych z włókien C. Jak widać, za pomocą „bramek" w komórkach T można zatrzymać płynące do mózgu bodźce bólowe. Pacjent odczuje to jako zmniejszenie nasilenia lub całkowite ustąpienie bólu. Jest to podstawowe założenie teorii kontrolowanego przepustu rdzeniowego (ang. gcite theory) Walla i Melzacka.

Jak uzyskać efekt hamowania?

Aby uzyskać odpowiednio duży efekt hamowania bodźców bólowych, należy zwiększyć liczbę impulsów przewodzonych włóknami A bez zmiany liczby bodźców bólowych przewodzonych włóknami C. Sposób osiągnięcia tego efektu jest żywym dowodem sprawności technicznej i pomysłowości producentów. Naukowcy wykazali, że włókna A o wiele silniej niż inne rodzaje włókien reagują na prąd fazowy (tzn. nie odczuwany przez ustrój jako ciągły, lecz składający się z wielu faz. dodatnich i ujemnych). W przeciwieństwie do nich włókna C najsilniej reagują na prąd ciągły lub taki, który organizm odbiera jako ciągły. Na

133