W Monkiewicz Zbrodnie hitlerowskie w Białowieży (2)

zwykłego przypadku, zbiegu niekorzystnych okoliczności, czyjegoś donosu, nieopatrznego gestu, czy taż niewłaściwego słowa. Czynnikiem decydującym była przejawiana przez hitlerowców irracjonalna nienawiść narodowościowa i rasowa.

Terror hitlerowski utwierdzał społeczeństwo naszego regionu - podobnie jak zresztą działo się to i na terenie całego kraju - w przeświadczeniu, że nie jest do pomyślenia jakakolwiek droga porozumienia z okupantem. Zdecydowana większość ludności opowiadała się za jedynie zresztą słuszną drogą - bezpardonowej walki,aż do ostatecznego zwycięstwa państw koalicji antyhitlerowskiej. W pierwszym szeregu konspiratorów i partyzantów znaleźli się oficerowie i żołnierze przedwojennej armii polskiej, którzy uniknęli niewoli i ocaleli podczas prześladowań. Sb omawianym terenie szczególna rola przypadła w udziale byłym działaczom i członkom Polskiej Partii Socjalistycznej, Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, Stronnictwa Ludowego związków zawodowych, Związku Harcerstwa Polskiego, Komunistycznego Związku Młodzieży Zachodniej Białorusi i innych organizacji Wśród konspiratorów i partyzantów nie zabrakło radzieckich aktywistów partyjnych i młodzieżowych z lat 1939 - 1941.

Bezpośrednio po zajęciu przez Hiemców omawianych terenów zaczęły tworzyć się samorzutnie pierwsze zalążki nielegalnych ugrupowań podziemnych. W lipcu i sierpniu 1941 r. powstały najpierw małe grupy, a następnie placówki Związku Walki Zbrojnej

- Armii Krajowej.

W dniu 3 Lipca tego samego roku utworzono w Hajnówce lewicową organizację antyfaszystowską, a jesienią tego samego roku powstał w tym mieście Komitet Wyzwolenia, na którego czele

- dc momentu aresztowania ich przez Hiemców - stali fiiżewska

i Kola Kielcer. Wprawdzie grupa Komitetu Wyzwolenia w Hajnówce

pozbawiona kierownictwa rozpadła się, lecz wspomniane wyżej organizacje antyfaszystowskie umocniły się w innych miejscowościach poza Hajnówką i prowadziły aktywną działalność m.in. w Białowieży, Oaszach, Dubinach, Górnym, Kleszczelach, Jlichnówce, Narwi, Narewce, Nowosadaćh, Orzeszkowie, Siemionćwce, Starym Berezowie, Szostakowie, Zbuczu. Natomiast placówki Z¥Z - Armii Krajowej utworzone w Białowieży, Kleszczelach, Narwi i Narewce,

Zdecydowaną wolę walki całego społeczeństwa przeciwko najeźdźcom starali się hitlerowcy zahamować drogą rozbudzania konfliktów narodowościowych. Niejednokrotnie przejawem tego typu tendencji było uzupełnianie terenowych posterunków żandarmerii niemieckiej znajdujących się w miejscowościach o przewadze ludności białoruskiej policjantami z policji pomocniczaj będących narodowości polskiej. Z kolei policjantów narodowości białoruskiej wyznaczano do służby na posterunkach rozmieszczonych w miejscowościach o przewadze ludności polskiej.Największym jednak przedsięwzięciem obliczonym na skaptowanie sobie ludności białoruskiej było utworzenie - przy poparciu władz hitlerowskich -- "Komitetu Białoruskiego". Wspomniany komitet nie uzyskał jednak szerszego poparcia, z konieczności jego działalność była ograniczona i nie mogła spełnić postawionych przed nim zadań.

Za to sympatią i uznaniem cieszyły się walczące z Niem-. cami na tym terenie oddziały partyzanckie - zarówno polskie, jak i radzieckie. W tych ostatnich było wielu Białorusinów i Polaków, w polskich spotykało się także Rosjan.

Informacje na temat ich działalności i stoczonych walk znajdzie czytelnik w relacjach i wspomnieniach byłych partyzantów, a taka-e różnorodnych opracowaniach. Spośród wydawnictw poświęconych tej tematyce wymienić należy prace 3orysa Nikitiuka