X3e50dd746p04

1. MATERIAŁY

1.1. GLINA

1.1.1. Rodzaje gliny

Gliny dzielimy na dwie zasadnicze grupy:    gliny w złożu pierwotnym i gliny

w złożu wtórnym.

Gliny grupy pierwszej leżą na podłożu skalnym, tzn. na materiale, z którego bezpośrednio powstały. Ponieważ w tej grupie glin składnikami wypełniającymi są drobne okruchy skalne o ostrych krawędziach, gliny te są często bardzo dobrym materiałem budowlanym.

Do grupy drugiej zaliczamy gliny zwałowe (morenowe), osadowe i nawiane (lessy).

Gliny zwałowe są pochodzenia polodowcowego. Gliny te zawierają różne mineralne okruchy niespotykanych u nas skał. Charakterystyczną cechą glin zwałowych jest to, że zazwyczaj zawierają one większe bryły skalne w kształcie otoczaków.

Gliny osadowe powstały dzięki pracy wód; występują najczęściej w dolinach rzek i jezior oraz przy brzegach morskich.

Rozpoznanie tych glin jest bardzo łatwe, gdyż odznaczają się strukturą warstwową i często jedną frakcją ziarn mineralnych. Złoża znajdujące się przy podnóżach gór mają mniejszą zawartość iłów i przeważają w nich grubsze cząstki mineralne. Przy ujściach zaś rzek osiadają zazwyczaj iły i bardzo drobne cząstki mineralne.

Gliny nawiane — lessowe powstały wskutek nawiania zwietrzałych py-lastych cząstek mineralnych. W glinie lessowej jest zdecydowana przewaga cząstek pylastych i dlatego glina ta z reguły wykazuje niski stopień spoistości.

1.1.2. Właściwości techniczne gliny

Gliny stanowią różnorodne mineralne mieszaniny o uziarnieniu — od niewidocznych części koloidalnych aż do ziarn o centymetrowych wymiarach. Cząstkami koloidalnymi (iłami) nazywamy cząstki o średnicy mniejszej niż 0,001 mm. Zawartość iłów w glinach znacznie się waha i wynosi przeciętnie 2—20%, dochodząc niekiedy do 30%. Rolę materiałów wiążących w glinie spełniają iły. Twardnienie gliny następuje tylko wskutek jej wysychania; żadne reakcje chemiczne w tym przypadku nie zachodzą.

Właściwości wiążące iłów polegają na tym, że woda dostając się między blaszki iłu wiąże je ze sobą wskutek sił kapilarnych, przy czym iły zwiększają swoją objętość (pęcznieją). Zjawisko to jest przyczyną jednej z podstawowych właściwości gliny, nazywanej spoistością. Spoistość¹) gliny jest zależna od ilości i rodzaju iłu w niej zawartego i wynosi do 1800 G/5cm². Gliny nadające się do budowy powinny mieć spoistość w granicach 300—1800 G/5 cm².

Przy nawilgacaniu glina zwiększa objętość, a w czasie wysychania zmniejsza. Zjawisko to nazywamy pęcznieniem i kurczliwością gliny. Kurczliwość gliny przy wysychaniu jest zależna od plastyczności i wilgotności gliny i może wynosić do 8%. Procent zawartości wody w glinie, o tej samej plastyczności w naturalnych pokładach, jest zmienny i waha się od 9 do około 20%.

Ciężar objętościowy średniotłustych glin wynosi 1600—2000 kG/m³, a glin bardzo tłustych dochodzi nawet do 2400 kG/m³.

\

1.2. WYPEŁNIACZE STOSOWANE DO SCHUDZANIA GLINY

Wskutek tego, że gliny naturalne (zwłaszcza plastyczne) wykazują dość wysoki stopień skurczu, co sprzyja silnemu osiadaniu ścian oraz pękaniu ścian i elementów wykonanych z gliny, każda glina użyta do budowy powinna być uprzednio schudzo-na, tak aby stopień skurczu po schudzeniu był zawarty w granicach 1,5—2,0%.

Wypełniacze, tzn. materiały schudzające glinę, dzielimy na 2 zasadnicze grupy: a) wypełniacze mineralne, b) wypełniacze organiczne.

1.2.1.    Wypełniacze mineralne

Do wypełniaczy mineralnych zaliczamy:

a)    piasek gruboziarnisty,

b)    grys kamienny lub ceglany,

c)    żwir,

d)    żużel paleniskowy.

Piasek użyty do schudzania gliny powinien być gruboziarnisty i nie powinien zawierać pyłów.    _x

Grys kamienny o uziarnieniu nie przekraczającym 20 mm, używa się do wykonania elementów glinobitych w stanie naturalnej wilgotności gliny. Grys kamienny, przed zmieszaniem z gliną, powinien być polany rzadkim zaczynem glinianym.

Grys ceglany wyrabiany z gruzu ceglanego powinien pochodzić z cegły zdrowej, nie zarażonej grzybem, musi również odpowiadać normie RN-57/MB-0776 Materiały budowlane. Tłuczeń ceglany do betonu zwykłego.

W celu zwiększenia przyczepności grysu polewamy go rzadkim zaczynem glinianym przed wymieszaniem z gliną.

Żwir może być stosowany jako wypełniacz tylko do mieszanek glinianych przygotowanych w stanie naturalnej wilgotności. Uziarnienie żwiru nie powinno przekraczać 20 mm, pojedyncze zaś ziarna mogą mieć średnicę do 40 mm.

Żużel paleniskowy powinien odpowiadać wymaganiom podanym w instrukcji ,,'Uzyskiwanie kruszywa z żużla paleniskowego”.

W czasie twardnienia gliny nie zachodzą reakcje chemiczne gliny z żużlem. Zaleca się korzystanie z żużla zleżałego na zwałach.

Żużel paleniskowy używany jako wypełniacz powinien mieć ziarna o wielkości 2—20 mm. Frakcje żużla poniżej 2 mm obniżają wytrzymałość tworzywa glinianego. Przed wymieszaniem z gliną żużel polewamy zawiesiną glinianą.

1.2.2.    Wypełniacze organiczne

Do wypełniaczy organicznych zaliczamy: sieczkę ze słomy żytniej lub rzepakowej albo z wrzosu, plewy szczególnie jęczmienne, trociny itp.

Wypełniacze organiczne muszą być przed użyciem dokładnie wysuszone, a sieczka i plewy nie powinny zawierać ziarn zboża.

Długość włókien wypełniaczy organicznych jest zależna od tłustości gliny. Dla glin chudych o spoistości do 700 G/5cm² długość włókien powinna wynosić przeciętnie około 3 cm.

Dla glin tłustych o spoistości powyżej 700 G/5cm² długość włókien wynosi zwykle