Zdjęcie0229 (6)

Ryc. 22-14. Elektronogram fragmentów dwóch komórek lutcino-wych właściwych w ciałku żółtym w okresie pełnej dojrzałości (pow. 22 5001).

kilku następnych miesięcy lub nawet łat może ono zaniknąć całkowicie.

Zmianom morfologicznym ciałka żółtego prowadzącym do jego uwstecznienia towarzyszy zmniejszenie aktywności hormonalnej budujących je komórek, co prowadzi do zmniejszenia stężenia wytwarzanego progesteronu i estrogenów.

Ciałko żółte ciążowe (corpus luteum grauidltatls). W przypadku zapłodnienia komórki jajowej i zagnieżdżenia zarodka rozwija się ciałko żółte ciążowe. Jego stadia rozwojowe w ogólnym zarysie podobne są do opisanych stadiów rozwojowych ciałka żółtego menstruacyjnego. Różnice dotyczą głównie długości trwania okresu pełnej dojrzałości morfologiczno-funkcjonalnej i momentu rozpoczęcia się zmian wstecznych, którym towarzyszy stopniowe zmniejszanie aktywności hormonalnej.

Przypuszcza się, że pełna aktywność hormonalna ciałka

Środkową część ciałka żółtego zajmują duże, jasne komórki luteinowe właściwe. Na obwodzie ciałka żółtego oraz w przegrodach łącznotkankowych wnikających pomiędzy te komórki układają się mniejsze, ciemniejsze komórki paraluteinowe. Wśród elementów łącznotkankowych przegród spotyka się liczne fibroblasty oraz naczynia krwionośne. Niekiedy, jeszcze w tym stadium rozwojowym ciałka żółtego, jego środkową część zajmuje skrzep.

5. Okres uwsteczniania ciałka żółtego. Po fazie dojrzałości morfologicznej i funkcjonalnej, jeśli nie dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej i zagnieżdżenia zarodka w błonie śluzowej macicy, w ciałku żółtym rozpoczynają się zmiany wsteczne.

Zarówno komórki luteinowe właściwe, jak i komórki paraluteinowe ulegają zwyrodnieniu tłuszczowemu oraz zanikowi. W obrębie naczyń krwionośnych występują zmiany zarostowe, a w tkance łącznej przybywa włókien. Prowadzi to do powstania ciałka włóknistego (corpus Jlbrosus), które następnie przekształca się w zawierającą masy hiaiino we białą bliznę po ciałku żółtym, czyli w ciałko białawe (corpus albicans). Ciałko białawe może przesuwać się stopniowo w kierunku części rdzennej jajnika. W ciągu żółtego ciążowego, objawiająca się wytwarzaniem progesteronu i estrogenów, trwa do końca pierwszego trymestru ciąży. W tym też czasie ciałko żółte osiąga największy rozwój. Średnica jego może dochodzić do 5 cm. Komórki luteinowe właściwe i komórki paraluteinowe ciołka żółtego ciążowego mają budowę podobną do komórek występujących w ciałku żółtym menstruacyjnym.

W badaniach mikroskopowo-elektronowych zwrócono uwagę na niewielkie różnice w ultrastrukturze komórek luteinowych właściwych pochodzących z tych dwóch rodzajów ciałek żółtych. Dotyczyły one przede wszystkim występowania w komórkach luteinowych właściwych ciałek żółtych ciążowych dużej liczby charakterystyczniej: spiralnie ułożonych błon siateczki śródplazmotycznej gładkiej oraz, co szczególnie ciekawe, otoczonych błoną ziaren, które —jak przypuszcza się — zawierają zmagazynowany hormon — relaksynę.

Relaksy na będąca polipeptydem o masie cząsteczkowej ok. 6000, hamuje skurcze mięśni macicy, dzinłając an-tagonislycznie w stosunku do ocylocyny (oksytocyny). Przypuszcza się również, że relaksyna wpływa na zwiotczenie szyjki macicy oraz bierze udział w wywoływaniu zmian w spojeniu łonowym, co ułatwia prawidłowe odbycie porodu. Największe stężenie relaksyny występuje w pierwszym trymestrze ciąży.

Po trzecim miesiącu ciąży rozpoczyna się powolny zanik ciałka żółtego ciążowego, trwający aż do porodu. Towarzyszy mu zmniejszenie aktywności hormonalnej. Wydaje się jednak, że pewna zmniejszona aktywność hormonalna może być zachowana również w tym okresie. W chwili rozpoczęcia zmian zanikowych ciałka żółtego ciążowego główny ciężar wytwarzania progesteronu i estrogenów przejmuje na siebie łożysko.

Charakter morfologicznych zmian zanikowych ciałka żółtego ciążowego jest podobny do zmian występujących w ciałku menstruacyjnym. Zanik ten jest jednak bardziej rozciągnięty w czasie, a powstające ciałko białawe jest większe.

Pęcherzyk atrezyjny, czyli zanikający (Jolliculus atrclik cus). Intensywne zanikanie, czyli atrezja pęcherzyków jajnikowych występuje bezpośrednio przed urodzeniem, tuż po urodzeniu, a także w okresie poprzedzającym po-kwitanie.

Z olbrzymiej liczby ok. 400000 (niektórzy autorzy podają wartości znacznie większe) pęcherzyków obecnych w obu jajnikach w chwili urodzenia tylko niewielka część pozostaje w jajnikach do okresu dojrzałości płcio¹ Większość pęcherzyków ulega zanikowi. Oznacza to, w latach poprzedzających dojrzałość płciową atrezja do czy przede wszystkim pęcherzyków pierwotnych.