Zdjęcie1457

kolwiek teorii. Fakt, te iormy to dopiero postawienie problemu. jjTJj wstąp do opisu historycznego, **    = Zajaśniania: „Aby dać sobie radą ¹ f*.    I

dzy i ich zalotnością od zmiany ^SP !• hą, lety wykroczyć poza logiką ich lorm. Jej^ zmienią sią warunki materialne, wyłonią jj. | nowe formy. Ale kiedy formy stare utrudnij, ją kształtowanie się form nowych? W jak^ warunkach nowe formy popadają w konfljw ze starymi? Kiedy zastępują stare? A jęku i stare, i nowe istnieją równocześnie, ktS z nich ukształtują treści tycia? Simmel nieT starcza przesłanek do odpowiedzi" «.

Istotnie, przesłanek takich można by dosW I czyć spoza terenu historii, gdyby socjolog uznać me tylko za „geometrią" form uspoC nienia, ale i za swoistą ich „mechaniką" Tym! czasem u Simmla jest, co prawda, wiele afi cząstkowych, które pozwalają zrekonstruował sformułowane przez niego szersze i ogólniej, sze prawidłowości, nie ma jednak odpowiedzi na pytanie o wyznaczniki zmian. Na przykład w Filozofii pieniądza rozpatrywał historyczny rozwój pieniądza — od „substancji" do „funkcji", i rekonstruował warunki społeczne takie

go rozwoju. Pytanie jednak o „przyczyny" takiego rozwoju, o to, dlaczego pieniądz tak się rozwijał, nie miało dla Simmla sensu. Zapewne, powiadał Simmel, istnieją jakieś prawidłowości w tym, że po wystąpieniu w danym społeczeństwie dobrobytu i wolności szerzą się one na ogół, potem znów wracają do niewielu albo do jednostki, a potem znów sią rozszerzają; być może okresy wiary, spekulacji i badania przeplatają sią przez wieki, podlegając pod tym wzglądem jakiejś prawidłowości: „Nie potrzebujemy wszakże przyjmować specjalnego prawa, które by przypisywało pojedynczym zja-

“ Tamie, s. 160-181.

gyr^nuSwSd-^ "^iwidf^^y «>=<• j«it

Anie n_a    ,

_Mcże prawa ż>-ci_a f.C, .rK^wyi*¹* "1® aut

*»*® **** *pecj«lnej «Uy *ytiow*^"    **■*“• *«*

^no*^ć «kierowneJ-

zjawisk picrw^toyoł, którymi JedynT7«5d~ prawa przyrody-    .warunki dla ich odZ

dziatywania    *o zyele powstaje, Ze tak

powiem, samo przez się- Weźmy wreszcie naj_

prostszy przykład. Palma wyrasta w kształt odmienny od każdego drzewa, a niewątpliwie odbywa si^ to według praw określonych. Nikt wszakże nie będzie twierdził, iżby istniały w przyrodzie specjalne prawa wzrostu g*alm -Tale też i materiał historyczny z-ozwija    P™^"

nej treści

ważnia nas do przyjęcia^ wanla się iż praw hii

dłowo w określone, odrmenneod wazallciej i«-I światowej formy; leoz to nie ^UP®“ ■specjalnych praw ata— Snego'*    A dalej stwierdził,

■^■■■1 dlatego być nie może, te wówczas każdy przedmiot, o .którym takie prawo by orzekało, byłby jak gdyby „obywatelem państwa związkowego” w świecie praw

nauki - podpadałby bowiem zarówno ^p?^d.^PJ

wo dotyczące jego podstawowych składników, jak i pod prawo typu „prawo wzrostu palm’ .

Z kolei prawdopodobne wypowiedzi formułowane w dziedzinie historii muszą mieć status inny niż prawa nauki obowiązujące w naukach ścisłych. Ale tu właśnie Simmel zaznaczał swoją odrębność od pozytywistycznej wykładni prawa nauki:    gdyby bowiem poprzestał na

ukazaniu, iż prawa, o których można orzec, że są prawami, nie występuj ą w historii, byłby powtarzał podział na nauki nomotetyczne i idiograficzne, który w znacznym stopniu po— wstał w wyniku akceptacji pozytywistycznej

G. Simmel:    Zapadnienia /ilozo/H działów. Badania

zakrean teorii poznania. Warszawa X 003, s. SS.