Image67 (4)

Konkurs

Jak to działa?

Na rysunku przedstawiony jest schemat z układem scalonym 74HC14 Jak zwykle zadanie konkursowe polega na rozszyfrowaniu Jak ik.iala i do czego służy taki układ?

Odpowiedzi, koniecznie oznaczone dopiskiem Jak6, należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Nagrodami w konkursie będą kity AVT lub książki.

przy takim rozwiązaniu prąd bazy zmniejsza się do zera przy duży ch prądach kolektora, jak pokazuje rysunek C. Źródło prądowe 11 wyznacza maksymalny prąd bazy „darlingtona” Prąd kolektor-emiter jest największy, gdy prąd bazy T2 jest równy prądowi źródła 11. A to ma miejsce wtedy, gdy Tl jest... zatkany. I taka właśnie sytuacja występuje w pierwszym przykładzie na rysunku A. Baza LM195 jest zwarta z kolektorem, a to oznacza, że wewnętrzny tranzystor Tl na pewno jest zatkany. Wtedy LM195 staje się rodzajem źródła prądowego-ogranicznikiem prądu. 1 tak też opisany jest w karcie katalogowej (Two Terminal Current Limiter). Według katalogu, prąd maksymalny wynosi prawie 2A. W praktyce należałoby wziąć pod uwagę, że przy tak dużym prądzie i przy znacznych napięciach kolektor-emiter, w „tranzystorze” wydzieli się duża moc strat. Wbudowane obwody ochronne (Protection Circuitry) ograniczą prąd przy większych napięciach, żeby zapobiec przegrzaniu. W katalogu podana jest stosowna charakterystyka - patrz rysunek D.

Rozwiązanie zadania z EdW 2/2006

W numerze 2/2006 pokazane były dwa przykłady wykorzystania interesującego. ale bardzo mało popularnego „tranzystora” LM 195/LM395 - patrz rysunek A. Aby odpowiedzieć na pytanie Juk A to działa?, wystarczyło zajrzeć do karty katalogowej układu LM395. Niecodzienne sposoby wykorzystania tego elementu wynikają z faktu, że choć w katalogu LMI95/LM395 nazywany jest „Ultra Rtliable Power Transistor”, w rzeczywistości nie jest zwykłym tranzystorem, tylko układem scalonym o właściwościach zbliżonych do tranzystora NPN. Uproszczony schemat wewnętrzny pokazany jest na rysunku B. W rzeczywistości schemat wewnętrzny jest znacznie bardziej skomplikowany i zawiera obwody zabezpieczenia termicznego i nadprądowego, niema! wykluczające możliwość uszkodzenia tego elementu

Kluczową rulę odgrywa tu „darlington” NPN złożony z tranzystorów T2, T3.

Jednak właściwości są zupełnie inne z uwagi na obecność źródła prądowego 11 i „wejściowego” tranzystora Tl typu PNP. Co ciekawe.

D

2*

s^2C

1
LM105 LM395
		i/
		ł\

08 u 1.6 Prąj kolektora IM

2.0

1.6

t,.

f ⁰⁸

Charakterystyka zwarciowa

1 Ta-56-C					ro-3
		—*
		V*	26*3		Ta—	?6*C
L

5    10 1S 20    26    30    36

Napięci® kolektor-emiter v|

Charakterystyki kolektorowe

Natomiast drugi układ z rysunku A to też źródło prądowe - ogranicznik prądu do wartości około lOOmA, w katalogu opisany jako Two Terminal JOOmA Current Regulator. Czym większy prąd płynący przez tranzystor Ql, tym większy spadek napięcia na R2. Zwiększające się napięcie na R2 i na emiterze Q2 spowoduje otwarcie tranzystora Q i, który z kolei spowoduje otwarcie wewnętrznego tranzystora Tl w układzie LM !95. Zwiększanie prądu Tl spowoduje zmniejszenie prądu bazy T2, a tym samym zmniejszenie prądu wewnętrznego „darlingtona” T2, T3 i spadku napięcia na R2 Układ będzie więc stabilizował prąd emitera i kolektora Q2. Dioda D2 kompensuje ewentualne zmiany napięcia Ube tranzystora Ql, dlatego podczas normalnej pracy, na rezystorze R2 napięcie będzie równe napięciu odniesienia Dl, wynoszącemu około 1,2V. Oznacza to, że będzie to źródło prądowe o wydajności około lOOmA (ogólnie: I=Um/R2). Rezystor Rl jest niezbędny, ponieważ prąd płynący prze2 Q1 będzie rzędu 2..3 mikroamperów. a źródło na pięcia odniesienia Dl do prawidłowej pracy wymaga większego prądu. Dla LM385 minimalny prąd pracy to lOuA, ale proponowany w oryg nale LM 113 wymaga prądu co najmniej 500uA, stąd R1 o wartości 1 kil.

Część uczestników, nie mając dostępu do katalogu National Sem conductor i do Internetu, uznała, że LM195 to zwyczajny tranzystor NPN. Wnioski wynikające z takiego założenia były różne, niektóre jak najbardziej sensowne (dotyczące prądu bazy LM 195), inne błędne.

Nagrody za prawidłowe odpowiedzi otrzymują: Wojciech Gryle-wicz - Nadaw', Roman Milewski - Czeladź, Mateusz Kulikowski Zieleń iak.

REKLAMA

^VT nawiąże współpracę li ó ri

e sklepami i firmami elektronicznymi na

tel. 022/ 56B 99 51; fax [phone]; e-mail: handlowyiavt.pl

12 Czerwiec 2006 Elektronika dla Wszystkich