Image7 (19)

■ Konkurs

+ 12V

Jak to działa?

Na rysunku przedstawiony jest prosty układ z jednym tranzystorem.

Jak zwykle zadanie konkursowe polega na rozszyfrowaniu:

Jak działa i do czego służy taki układ?

Odpowiedzi, koniecznie oznaczone dopiskiem Jak4, należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Nagrodami w konkursie będą kity AVT lub książki.

Rozwiązanie zadania z EdW 12/2004

Przedstawiony układ z kostką

555 to generator pr/.cbiegn symetrycznego. Na nóżce .1 układu 555 uzyskuje się przebieg prostokątny o wypełnieniu równym 50%, a na kondensatorze Cl precyzyjny sygnał trójkątny. W typowych zastoso waniaeh kostki 555 przebieg na kondensatorze mało przypomina przebieg trójkątny Kondensator ładowany i rozładowy wany przez rezysto ry daje nieliniowe zbocza przebiegu, a na dodatek współczynnik wy pełnienia przebiegu znacznie odbiega od 50% Aby uzyskać liniowość zboczy i jednocześnie współczynnik wypełnienie dokładnie równy 50%, prąd ładowania i rozładowania muszą być niezmienne w czasie i równe co dn wątłości. W przedstawionym rozwiązaniu zarówno łado wanic. jak i rozładowanie kontroluje to samo źródło prądowe, co zapewnia liniowość i symetrię przebiegów. Zastosowane źródło prądowe służy tak do ładowania, jak i rozładowania, co zapewnia mostek z diod D1...D4. Ponadto napięcia stałe na elementach źródła zmieniają się w dość szerokim zakresie i przy tych zmianach napięcia prąd źródła musi pozostawać dokładnie laki sam.

Osiągnięto to przez nietypowe rozwiązanie układowe zawierające dwa źródła prądowe.

Dioda LED D5 pełni rolę diody Zenera o napięciu około 2V. Niezmienne napięcie podawane na bazę tranzystora T4 powoduje, żc napięcie na jego emiterze też jest niezmienne. a więc przy danej wartości R2 przez tranzystor T4 płynie prąd o niezmiennej wartości. Tranzystor T4 jest więc pomocniczym źródłem prądowym. Jego prąd przepływa przez układ Dailingtona T2, T3. Ponieważ prąd ten ma niezmienną wartość, więc w danej temperaturze napięcie między bazą T2 a emiterem T3, oznaczone U1 na rysunku A, też jest niezmienne i wynosi około IV lub nieco więcej. Co ważne, napięcie Ul nie zmienia się przy zmianach napięcia na bazie T2. Napięcie Ul jest napięciem odniesienia dla właściwego źródła prądowego, zrealizowanego na tranzystorze Tl i rezystancji PR1. Ponieważ napięcie Ul jest stabilne, niezmienny jest tez prąd płynący przez tranzystor Tl - co ważne nie zależy on od napięć na bazie T2 i na kolektorze TI.

Takie nietypowe, pływające źródło prądowe wc współpracy z mostkiem diodowym D1...D4 realizuje zarówno ładowanie, jak i rozładowywanie kondensatora Cl Podczas ładowania napięcie na kondensatorze Cl rośnie od 1/3 do 2/3 napięcia zasilania. Podczas rozładowywania - maleje od 2/3 do 1/3 napięcia zasilania. Rysunek B pokazuje sytuację podczas ładowania.

Wewnętrzny tranzystor z otwarty m kolektorem dołączony do końcówki 7 (Dischage) jesl wtedy zatkany i można go pominąć.

Prąd ładowania kondensatora Cl płynie

wtedy przez rezystor Rl. diodę Dl, pływające źródło prądowe i diodę D2. Napięcie na bazie T2 jest dość wy sokie - wyznaczone przez spadek nupięcia na R1 i Dl. Wartość R1 powinna być niewielka, żeby na pięcie na bazie T2 było wyższe niż 2/3 napięcia zasilania i zagwarantowało liniową pracę źródła prądowego Podczas rozładowania wewnętrzny tranzystor rozładowujący zostaje nasycony, co praktycznie oznacza wewnętrzne zwarcie do masy nóżki 7 kostki 555. Oznacza to, że katoda diody D4 zostaje dołączona do masy. Sytuacja podczas rozładowania pokazana jest na rysunku C. Napięcie na rozładow ywanym kondensatorze Cl zmniejsza się z 2/3 do 1/3 napięcia zasilania, i stosownie do tego obniża się tez napięcie na bazie T2.

Zadanie okazało się trudne, rozwiązań napłynęło mniej niż zwykle. Nie wszystkie też były prawidłowe. Co interesujące, prawidłowe odpowiedzi nadesłali starsi wiekiem uczestnicy, natomiast młodzież tym razem zupełnie nie trafiła w sedno sprawy.

Nagrody otrzymują: Krzysztof Leński - Clintcmiów, Marian Ca-ruk Lubań, Stanisław Zawadzki - Opole

REKLAMA

mm

7 roczników Elektroniki dla Wszystkich na dwóch płytach CD wzory płytek drukowanych z ostatnicn ośmiu lat

CD-EdW/C

7,90 zł

CD-EdW/C

, 1997. 2001, 200

Prenumerato!

8,90 zł

CD-EdW/B

198, 1999, 2000; ( Prenumerato!

roczniki 1998, 1999, 2000; Cena: 55 zł Cena dla Prenumeratorów EdW:

roczniki 1996, 1997. 2001. 200Z; Cena: 02 zł

Cena dla Prenumeratorów EdW:

» A
	; vt,i i' .*n.i sp	iu* wyftyliuwa . muwenu pi.'viniii)i Dział Handlowy AVTj' i ■ lei 5(36 90 50 la> W 00 J o n ul Ivh\1Ioay >: ut . -i	1 pl A AVV i	sklep awcinrp

naizędzia * lutownice sprzęt pomiarowy • WWW.Skl6p.QVt.C0m.pl • kleje* kity Ve!lemana ® i wiele innych.

12

Kwiecień 2005

Elektronika dla Wszystkich