img013 2

(^Dyfuzja to parowanie wody. która może dyfundować na powierzchnię skóry z krwi przepływającej w skórnych naczyniach krwionośnych] Nie odgrywa jednak zbyt istotnej roli, została zaobserwowanajjedynie u niektórych ptakówJ

Ślinienie czyli rozprowadzanie śliny [stanowi (tajmniej wydajny sposób rozpraszania ciepła. | ponieważ ochładza ono głównie powierzchnie futra a nić^-ciałaTjJcst to jednak \istotńy mechanizm u np. małych gryzoni żyjących w gorącym otoczeniu.\gdyż daje czas na znalezienie chłodniejszego miejsca.    “'^s>J

Zwierzęta zmieńnocieplne (poikilotermiczne) - temperatura ciała podlega znacznym wahaniom a jej zmiany przebiegają proporcjonalnie do zmian temperatury otoczenia. Ciepło pobierane jest przez te zwierzęta ze środow iska zewnętrznego i dlatego nazywa się je również zwierzętami ektotermicznymi (egzotermicznymi). [Tempo metabolizmu tych zwierząt jest znacznie wolnicjsze\(8-IO razy) niż zwierząt stałocieplnych, stąd też określa się je mianem bradymetabolicznyrfno powolnym metabolizmie).

Wpływ temperatury otoczenia na tempo metabolizmu zwierząt zmieńnocicplnych można wytłumaczyć jej działaniem nalszybkość reakcji chemicznych] Wiadomo iż tempo przebiegu wszystkich reakcji chemicznych (a one stanowią podłoże furTKcji fizjologicznych) zwiększa się ze wzrostem temperatury. Zgodnie z regułą van't Hoffa, wzrost temperatury ciała o 10°C przyspiesza tempo procesów- fizjologicznych 2-3 razy i analogicznie spadek temperatury o I0°C będzie je 2-3-krotnie spowalniał. W związku z tym. Q|₀ (wskaźnik vanT Hoffa. efekt Qio) wynosi 2-3. Jednakże wskaźnik ten należy- stosować z dużą ostrożnością. Qio może przyjmować wartości wyższe od 3 (np. w czasie niektórych reakcji enzymatycznych) bądź niższe od 2. Ponadto [wcześniejsza adaptacja zwierzęcia do określonych warunków termicznych znacznie wpły wa na tempo metabolizmujAdaptacja do zimna może powodować utrzymywanie wysokiego tempa metabolizmu pomimo spadku temperatury ciała, cc tłumaczy się zmianami ilościowymi i jakościowymi w układzie enzymatycznym^

Temperatura ciała zwierząt zmiennocieplnych jest pod bezpośrednim wpływem temperatury otoczenia, tj. zmienia się równocześnie z jej zmianami bądź z pewnym opóźnieniem, co uzależnione jest od masy ciała zwierzęcia.!Jednakże u niektórych zwierząt zmiennocieplnych temperatura ciała jest względnie stała luoież w pewnym stopniu może być regulowana. W pierwszym przypadku, stałość ta wynika ze stabilnej temperatury otoczenia, jaka ma miejsce np. w głębinach morskich a nie z fizjologicznej regulacji temperatury. V\ drugim przypadku sytuacja jest bardziej złożona. Może to być termorcgulacja behawioralna (wyszukiwanie odpowiednich warunków mikroklimatycznych. korzystanie z kryjówek, efektywne wykorzystywanie promieniowania słonecznego), fizjologiczna (wzmożona produkcja ciepła dzięki aktywności mięśni lotu. rozgrzewanie tułowia przed lotern u owadów, termogeneza analogiczna do drżenia u pytona tygrysiego) a u owadów społecznych nawet termoregulacja zespołowa (regulacja temperatury w miejscach gniazdowania kolonii, przemieszczanie się w obrębie kolonii u np. pszczół, os. termitów). Pomimo przynależności do zwierząt zmiennocieplnych są one w stanie regulować w pewnym stopniu temperaturę swego ciała.