img054

mowych Główne komponenty limitujące ilości składników pokarmowych dostarczanych do wymienia to: źerność krów, ich zdolność do trawienia i absorpcji składników paszy, a następnie dostarczenie ich do dyspozycji gruczołu na syntezę mleka

Rozdział składników i wynikająca z mego ich ilość pozostawiona z ogólnej puli do dyspozycji gruczołu zależy jeszcze od wielkości potrzeb bytowych, aktywności ruchowej, wzrostu i rozwoju płodu oraz zdolności krowy do uruchamiania rezerw dostępnych składników zapasowych. W ciągu roku krowa może wyprodukować ok. 10 razy więcej mleka, niż wynosi jej masa ciała (ok 1 000 kg mleka/100 kg żywej wagi); rekordzistki ponad 20 razy.

Wydzielanie mleka w wymieniu krowy trwa nieprzerwanie, natomiast jego usuwanie jest okresowe (ssanie lub dojenie). Przed samym dojem ciśnienie w wymieniu szybko wzrasta i jeżeli wymię wypełni się w ok. 80% swojej pojemności fizjologicznej, ustaje dalsza sekrecja mleka. Zatem czas sekrecji i ilość wyprodukowanego mleka uzależnione są od pojemności wymienia oraz od częstotliwości dojenia Opróżnienie gruczołu mlekowego w czasie doju lub ssania wznawia proces wytwarzania mleka.

Oddawanie mleka jest procesem złożonym opartym o odruch neurohormonalny, którego głównym elementem jest hormon tylnego płata przysadki mózgowej - oksytocyna Proces ten jest głównie odruchem warunkowym wyzwalającym się w chwili zadziałania bodźca związanego bezpośrednio (podrażnienie receptorów dotykowych na skórze wymienia - strzyków w trakcie toalety, masażu, uciskania strzyków) lub kojarzonego przez krowę z opróżnianiem wymienia (bodźce wzrokowe, dźwiękowe, zapachowe lub smakowe, np. widok noworodka, dźwięk naczyń udojowych, odgłos pracującego agregatu podciśnieniowego). Siła tych bodźców jest jednak znacznie mniejsza niż stymulacja wymienia. Jest zatem rzeczą konieczną wdrożenie w oborze systematycznego i nie zmieniającego się postępowania podczas przygotowania do doju, aby odruch oddawania mleka wyzwalał się jako reakcja na jakiś określony bodziec, a następnie możliwie szybkie wydojenie zwierząt.

Pozyskanie mleka możliwe jest tylko wtedy, kiedy znajduje się ono w zatokach mlecznych, co powszechnie nazywa się "przypuszczeniem'' mleka Zewnętrzną oznaką jest zwiększenie objętości wymienia, jego stwardnienie (ciśnienie wewnątrz wymienia wzrasta 4-krotnie). a skóra staje się naciągnięta i przekrwiona. Dój właściwy należy rozpocząć w szczytowej fazie "przypuszczenia" mleka, tj. ok. 0,5 - 1 min po zakończeniu stymulacji wymienia. Działanie hormonu trwa średnio 5 - 7 min Dój właściwy (wydajanie mleka, które trwa od momentu założenia kubków udojowych na strzyki az do ich zdjęcia) powinien być zakończony w ciągu tego czasu. Dobrze wykonane czynności w fazie wstępnej doju (wytworzenie gotowości do oddawania mleka), w fazie głównej (wykorzystanie gotowości krowy do oddawania mleka) i w fazie końcowej (sprawdzenie i zapewnienie skutecznego wydojenia) umożliwiają wykorzystanie genetycznych predyspozycji krów do wysokiej wydajności mleka.

W okresie między dojami w zatoce gruczołowej wymienia znajduje się ok 100 ilu •!(>() ml mleka, natomiast w trakcie przygotowania do dO|u przechodzi do niej imiwte cale mleko z pęcherzyków i przewodów mlecznych Podstawową wadą i ii 1111 maszynowego jest możliwość występowania 'pustodoju' (dojenie bez uzyskiwania mleka) zarówno na początku doju, gdy kubki udojowe zakłada się na nie pi/ygotowane wymię, jak i zbyt długie przetrzymywanie aparatu udojowego na juź wyłojonym wymieniu W tych przypadkach następuje drażnienie błony śluzowej •tr/yka w wyniku ocierania się przeciwległych jego ścianek. W skrajnych przy-|i Hik.ich może spowodować pękanie naczyń krwionośnych lub uszkodzenie mięśnia zwieracza przewodu strzykowego, czego następstwem jest tzw mlekotok. Naloty zwrócić również uwagę na to. ze można się spotkać z pustodojem po-./i /ogólnych ćwiartek wymienia. Zdarza się to u krów z niejednakowo rozwiniętym! ćwiartkami Dojenie zmechanizowane takich krów jest bardzo kłopotliwe.

Oddawanie mleka zachodzi pod wpływem hormonu oksytocyny. Jej rola pole ga na wywoływaniu skurczu komórek mięśmowo-nabłonkowych oplatających |.«» horzyki wymienia i drobne przewody (śród- i międzyzrazikowe) mleczne. .v wyniku czego wydzielone mleko zstępuje do gruczołowej części zatoki mleko-notnoj i dalej do części strzykowej. Przewód ten otoczony jest okrężnym mię <mi*m gładkim. Zbyt mocno zbudowany zwieracz jest jedną z przyczyn tzw twar Hago doju.

Niepełny odruch oddawania mleka może prowadzić do zatrzymania części młaka w wymieniu, co obniża produkcję. Należy zapobiegać wszelkim reakcjom atlasowym u krów. które mogą rozkojarzyć złozony i delikatny mechanizm proc© mi nokrecji i oddawania mleka. W wyniku działania bodźców stresowych (hałas, Mmiih, ból, zimna woda do mycia wymienia lub zakładanie zimnych kubków ». łojowych itp) następuje blokada komórek mięśmowo-naczyniowych gruczołu |n/n/ hormon adrenalinę, wydzielaną przez nadnercza Komórki te stają się wtedy ni. wrażliwe na oksytocynę, czego efektem jest brak skurczu i wyciskania mleka.

Zasuszanie krowy. Właściwe zasuszenie następuje w wyniku celowego po-.i.'l>owama hodowcy mającego na celu zatrzymanie produkcji mleka przez krowę Równocześnie z zasuszaniem odstawia się dawkę paszy treściwej Zastosowane może być zasuszenie krowy raptowne lub stopniowe, trwające kilka dni Nagłe zaprzestanie doju polega na tym, iż podczas ostatniego doju wymię iinln/y dokładnie wydoić, wykonać kąpiel poudojową strzyków i więcej me ruszać.

Mopniowe zasuszanie krowy polega na ograniczaniu częstotliwości dojenia, l/n przez 3-4 dni doimy tylko 1 raz dziennie, w czwartym dniu wykonujemy • istatni, dokładny dój.

W obu przypadkach przez pierwsze 3-4 dni dochodzi do mniej lub bardziej minogo obrzęku wymienia Po upływie 6-7 dni wymię zaczyna się kurczyć i po kilku dniach zanikanie tkanki gruczołowej jest zakończone

l'o ostatnim wydojeniu wymienia rozpoczyna się faza zatrzymania sekrecji mleka W tym czasie wymię w mniejszym lub większym stopniu wypełnia się mlekiem Ciśnienie w tkance gruczołowej staje się wyższe od ciśnienia krwi,