Prze pok3203

824

Jerzy Stachura ■ PATOLOGIA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO

co do częstości to guzy stromalne (omówione przy nowotworach żołądka). Gruczolaki nieco częściej występują w okolicy brodawki Vatera. Gruczolaki mogą być częścią zespołów polipowatości omówionych przy nowotworach jelita grubego. Raki jelita cienkiego są też rzadkie, nieco częstsze w dwunastnicy i jelicie czczym. Makroskopowo raki rosną albo w formie grzybiastej, albo pierścieniowo zaciskąją światło jelita. Raki okolicy brodawki Vatera mogą być bardzo wysoko dojrzałe i wtedy są trudne do rozpoznania na podstawie małego wycinka endoskopowego. Wycięcie radykalne raka dalszych odcinków jelita cienkiego (nawet gdy rak nacieka całą ścianę jelita cienkiego) daje w około 70% przypadków 5-let-nie przeżycia. Większość zagadnień związanych z nowotworami jelita cienkiego omówiona jest wraz z nowotworami żołądka lub jelita grubego.

CHOROBY JELITA GRUBEGO

CHOROBY WYROSTKA ROBACZKOWEGO

Ten niewielki, odchodzący od kątnicy narząd sprawia nam często kłopot, będąc siedliskiem chorób. Między 7 a 12% populacji cierpi na zapalenie wyrostka robaczkowego (najczęściej w drugiej i trzeciej dekadzie życia).

Zapalenia wyrostka robaczkowego mogą być ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie (ap-pendicitis acuta) wyrostka robaczkowego daje powszechnie znane objawy: kolki i bólu nad wyrostkiem, wymioty, czasem objawy niedrożności, mierną gorączkę i leukocytozę. Z jednej strony klasyczne objawy umożliwiają sprawną diagnozę i leczenie chirurgiczne całkowicie leczące chorobę. Z drugiej jednak strony stale część przypadków rozpoznawana jest zbyt późno, kiedy już mamy objawy zapalenia otrzewnej i leczenie może być powikłane. Wreszcie, wielokrotnie, objawy zapalenia wyrostka robaczkowego maskują inną chorobę, a patolog dostaje do badania niezmieniony wyrostek robaczkowy. W około 80% przypadków jest pełna zgodność obrazu klinicznego i morfologicznego ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. W około 16% przypadków wyrostek jest niezmieniony, a 68% przypadków z niezmienionym wyrostkiem dotyczy kobiet. Najczęściej patogeneza ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego wiąże się z zatkaniem światła wyrostka. Normalna perystaltyka nie wystarcza i w dystal-nej części wyrostka zaczyna się gromadzić pod ciśnieniem wydzielina gruczołowa. Wywołuje to zmiany krążeniowo-naczyniowe i skutki niedotlenienia błony śluzowej. Wobec obecności bakterii rozwój zapalenia jest zrozumiały. Zmiany związane z infekcyjną komponentą zapalenia wiodą do pogłębienia uszkodzenia, zakrzepów w naczyniach i pogłębienia martwicy. Obecność bakterii beztlenowych jest odpowiedzialna za rozwój zapalenia zgorzelinowego, które w kilka godzin może doprowadzić do perforacji wyrostka robaczkowego i rozlanego zapalenia otrzewnej. Zatkanie światła wyrostka robaczkowego będące tak często początkiem zapalenia spowodowane może być:

♦    fekalitem,

I treścią pokarmową,

♦    śluzem,

♦    zrostami,

♦    dietą ubogoresztkową przy nasilonym skurczu mięśniówki,

♦    obrzękiem błony śluzowej,

♦    pasożytami,

♦    guzami kątnicy i wyrostka robaczkowego,

♦    endometriozą,

♦    ciałami obcymi,

♦    hiperplazją aparatu limfatycznego.

Morfologia. Najprostszy podział praktyczny to zapalenie „proste" (nieżytowe, ropne), zgorzelinowe i zapalenie z perforacją wyrostka robaczkowego. Normalnie powierzchnia wyrostka robaczkowego jest żółtawo-różowa, a otrzewna cienka, głodka i lśniąca Najwcześniej widocznymi zmianami zapalnymi jest poszerzenie i przekrwienie naczyń podsurowicówkowych. W pełni rozwiniętym zapaleniu wyrostek jest silnie zaczerwieniony, obrzmiały, a otrzewna pokryta wysiękiem włók-nikowym lub ropnym. Zapalenie nieraz obejmuje krezeczkę wyrostka robaczkowego. Po przekrojeniu usuniętego wyrostka robaczkowego widzimy wysięk wydobywający się z powierzchni przekroju, a często widać fekalit blokujący światło. Błona śluzowa wykazuje owrzodzenia. Zapalenie może objąć tylko segment albo cały wyrostek. W miarę rozwoju zgorzeli wyrostek staje się siny lub niemal czarny, w poszerzonych naczyniach widać zakrzepy, ściana jest krucha, łatwo może dojść do perforacji. Perforacja jest najczęstszym powikłaniem zapalenia wyrostka robaczkowego. Grozi rozlanym zapaleniem otrzewnej, szerzeniem się zmian ropnych poprzez zropiałe zakrzepy/zatory prowadzące np. do ropni wątroby albo lokalnie do ropnia około-wyrostkowego i niebezpieczeństwa przetok ropnych do sąsiednich struktur. Histologicznie zmieniony