12492 Prze pok3207

828

Jerzy Stachura • PATOLOGIA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO

Morfologia. Ostre nieswoiste zapalenie jelita grubego (trwające zazwyczaj od 3 do 10 dni) wywołuje szereg zmian niezależnie od czynnika infekcyjnego. Jest to:

♦    obrzęk błony śluzowej, zwłaszcza 2/3 górnych;

♦    powierzchowne owrzodzenie z niewielką ilością wysięku ropnego na powierzchni;

♦    zmiany w kryptach (od cryptitis aż do mikro-ropni);

♦    zmniejszenie ilości śluzu;

♦    naciek zapalny w blaszce właściwej błony śluzowej;

| nie stwierdza się cech przewlekłego zapalenia, zwłaszcza nie stwierdza się nagromadzenia plazmocytów u podstawy błony śluzowej.

Czasem zmiany mogą imitować chorobę Leś-niowskiego—Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Zestawiono to w tabeli 18.12.

Zapalenie wywołane przez Clostridium difficile

Ta beztlenowa bakteria odpowiedzialna jest za około 10—25^ przypadków biegunki po stosowaniu antybiotyków, a w całości jest odpowiedzialna za poantybiotykowe zapalenie rzekomobłoniaste. Zapalenie to częściej występuje po doustnym podaniu antybiotyków. Najczęstszymi antybiotykami wywołującymi ten typ zapalenia są: ampicylina, cephalosporyny i clindamycyna. Zapalenie może też wikłać chemioterapię z powodu raka. Ciężko chorzy pacjenci szpitalni to główny cel dla Clostridiu/n difficile, ok. 60'> zakażonych pozostaje bezobjawowych, pozostali mają biegunkę jako główny objaw. Spory bakterii są oporne na temperaturę i zachowują wirulencję przez wiele miesięcy. Bakteria w szpitalu jest praktycznie wszędzie. Testy laboratoryjne wymagają pobrania materiału i hodowania typowego dla beztlenowców.

Morfologia. Chorzy z biegunką z początkowymi objawami zapalenia rzekomobłoniastego mają endoskopowo obrzękłą i zaczerwienioną błonę śluzową pokrytą 2-20 milimetrowymi plackowatymi żółtawymi polami pokrytymi błonami rzekomymi.

W miarę nasilania choroby żółtawe pola zlewają się ze sobą. W większości zajęta jest esica i prost-nica, jednak w około 10% przypadków zmiany występują w kątnicy i wstępnicy. Winniśmy pobrać wycinek i odrębnie pobrać materiał do badania bakteriologicznego. Makroskopowo zmiany rzeko-mobłoniaste do 2 cm średnicy są gęsto rozsiane w zapalnie zmienionej błonie śluzowej i zlewają się ze sobą. Histologicznie wczesne zmiany polegają na obrzęku błony śluzowej z powierzchownym owrzodzeniem, z którego dochodzi do „erupcji"

włóknika z domieszką leukocytów, co stanowi początek błony rzekomej. Później widoczne są krypty jelitowe wystające nad powierzchnię owrzodzenia, a ukryte pod „wulkanicznym parasolem" błony rzekomej. Najcięższe przypadki przebiegają z rozlaną martwicą prawie całej błony śluzowej z nielicznymi pozostałymi kryptami, martwicą błony podśluzowej, a nawet mięśniowej.

Klinicznie można wyróżnić przypadki przebiegające lżej i przypadki zmian przebiegąjących piorunująco z rozległymi martwicami, wstrząsem i zapaleniem otrzewnej. Przy piorunującym przebiegu może nie być błon rzekomych.

Colitis lymphocytica

I Jest to jedna z form (obok zapalenia kolagenowego) tzw. mikroskopowego zapalenia jelita grubego.

Zmiany mogą dotyczyć m.in. chorych na celiakię i sprue tropikalne. Charakterystyczna jest wodnista biegunka utrzymująca się tygodniami i dłużej przy prawie normalnym obrazie endoskopowym jelita. U połowy pacjentów występuje we krwi czynnik reumatoidalny oraz skłonność do chorób o podłożu immunologicznym.

Morfologia. Histologicznie w powierzchownym nabłonku jelitowym występuje więcej limfocytów, rwłaszcza limfocytów T-cytotoksycznych. W prawidłowym jelicie jest to 4-5 limfocytów na 100 komórek nabłonkowych, w celiakii 8, a w limfocytowym zapaleniu ponad 20 limfocytów na 100 komórek nabłonkowych. Zmniejszona jest liczba komórek kubkowych jelita, nieco więcej komórek Panetha, a w blaszce właściwej błony śluzowej występuje niewielki nieswoisty naciek zapalny.

Zapalenie kolagenowe

I Przebiega podobnie do zapalenia limfocytowego, natomiast obraz mikroskopowy jest odmienny.

Morfologia. Histologicznie stwierdza się w jelicie grubym tuż pod nabłonkiem pasmo włókniste grubości 10-70 pm utworzone z kolagenu. Towarzyszy temu niewielki nieswoisty naciek zapalny w blaszce właściwej błony śluzowej. Pasmo kolagenu łatwo uwidocznić barwieniem sposobem Massona. Leczenie powoduje nie tylko ustąpienie biegunki, ale też redukcję pasma kolagenu.

Klinicznie choroba dotyczy 10-krotnie częściej kobiet niż mężczyzn. U części chorych występuje związek z zażywaniem aspiryny i antybiotyków oraz z przebyciem celiakii. Występuje wodnista