img067 (34)

różnym sposobie pobierania krwi: typowy dla Anopheles - w pozycji pochylonej pod kątem 45°.

Zapobieganie. Stosowana jest eliminacja widliszków przez stosowanie insektycydów w miejscach ich wylęgania się; repelenty oraz moskitiery mogą zmniejszać narażenie na inwazje.

Simulium spp. - meszka

Morfologia. Meszki to małe, 2 - 5cm długości muszki, z charakterystycznie wygiętym grzbietem i głową ciemniejszą od reszty ciała. Aparat gębowy ma kłujkę z ząbkami rozdzierającymi skórę na głębokość 400urn.

Epidemiologia, rozwój i patogeneza. Różne gatunki Simulium są okresowymi, kosmopolitycznymi pasożytami zewnętrznymi. Samice odżywiają się krwią, przy czym atakują masowo bydło, konie, różne dzikie zwierzęta, także człowieka, w dzień i o zmierzchu. S.ornatum, występujący w Europie, jest jednym z najbardziej agresywnych gatunków. Meszki składają jaja na kamieniach i roślinach wodnych, w wodach dobrze natlenionych, o szybkim nurcie. Larwy i poczwarki rozwijają się w wodzie. Rozwój Simulium trwa zależnie od warunków od 1 do 6 tygodni. Dorosłe trzymają się w pobliżu rzek.

Ukąszenia Simulium sp. powodują świąd, powstawanie wypełnionych krwią pęcherzyków, bolesny stan zapalny skóry, uszkodzenie kapilar. U wrażliwych osób może występować reakcja alergiczna, a nawet znane są anafilaktyczne reakcje powodowane przez meszki.

W endemicznych rejonach Afryki i Azji Simulium jest wektorem nicienia Onchocerca volvulus, wywołującego tzw. ślepotę rzeczną.

Wykrywanie. W dermatozie z podejrzeniem pokąsania przez meszki obraz zmian skórnych oraz wykrycie owadów o charakterystycznych cechach w pobliżu siedzib ludzkich może być pomocne w diagnozowaniu.

Zapobieganie jest trudne ze względu na powszechność występownia tych owadów. Stosuje się insektycydy w miejscach rozwoju meszek oraz- na terenach endemicznych onchocerkozy -ochronę ludzi z użyciem repelentów i moskitier.

li i lo wyspecjalizowana grupa stawonogów o zwartym, zbudowanym z jednej lugmy, ciele, 4 parach odnóży lokomotorycznych u form dorosłych (larwy mają l piny odnóży). Przedstawiciele roztoczy zasiedlają różnorodne środowiska, (iniuuki ważne medycznie są aktywnymi pasożytami, żywicielami pasożytów mu/ wektorami patogenicznych mikroorganizmów.

Ai ></« ricinus- kleszcz pospolity T

IMoiTnlogia. Ten największy z kleszczy ma owalne, grzbietowo-brzusznie .płaszczone ciało; samica osiąga 3,5-4,5mm, najedzona - do 12mm, samiec około 2,5mm.

W przedniej części ciała występuje aparat %    ,

gębowy, złożony z hypostomu z zagiętymi ku tyłowi ząbkami, szczękoczułków oraz uogogłaszczek; jest on przystosowany do f ^x—'    \

i ulży wiania się krwią. Larwa z trzema parami odnóży mierzy około 0,6mm. i piilcniiologia, rozwój i patogeneza. Kleszcze występują w całym świecie, są lieicroksenicznymi okresowymi pasożytami, których wszystkie stadia rozwojowe m krwiopijne. Larwy i nimfy pasożytują na małych gryzoniach i ptakach; formy dorosłe na większych ssakach, również na człowieku. Rozwój kolejnych form wymaga pobierania krwi na różnych żywicielach. Cały cykl rozwojowy przebiega w ciągu 3 lat - samice kleszczy mogą żyć nawet do 15 lat. Obecność kleszczy może powodować lokalne zapalenie skóry; skład śliny prowadzi do intoksykacji, Biicmii a nawet kleszczowego paraliżu. Kleszcze są ważnymi wektorami wielu rhorobotwórczych drobnoustrojów, m. innymi przenoszą tularemię powodowaną przez bakterię Francisella tularensis, boreliozę (borelioza z Lyme) powodowaną przez Borelia burgdorferi, wirusowe kleszczowe zapalenie mózgu, babeszjozę (piroplazmozę). Przenoszą one także wirusy wywołujące bardzo groźne dla życia gorączki krwotoczne i elrichiozę. Zarażone kleszcze przekazują patogeny kolejnym formom rozwojowym: transowarialnie (od zarażonych samic do ich komórek jajowych) oraz przez kolejne stadia rozwojowe: z larw na nimfy i formy dorosło.

Wykrywanie. Jest oparte na poszukiwaniu dorosłych samic kleszczy w fałdach ludzkiej skóry, włosach oraz na skórze zwierząt domowych, szczególnie psów. Zapobieganie. Unikanie siedlisk kleszczy w wilgotnych lasach mieszanych i li'it iustych; usuwanie kleszczy z ciała psów, użycie repelentów może zmniejszać iiiint/cnic na inwazję kleszczy.

53