img161

102

nowiących szeroko pojęty warsztat pracy uczniów. Należy wziąć tez uwagę, że w trakcie lekcji uczniowie mogą wbrew naszym oczęki sami zasygnalizować jakiś problem. Mimo iż koliduje on z naszymi lekcji, nie wolno go zlekceważyć, należy go wykorzystać.

Do metod problemowych zaliczyć możemy m.in.: dyskusję dydakt” z jej licznymi odmianami, gry dydaktyczne, metodę przypadków i$|" oraz biograficzną. Przedstawiona w ostatnim rozdziale metoda pjf także opiera się na rozwiązywaniu przez uczniów rozlicznych próbie'

T. Dyskusja szkolna i jej odmiany

Dyskusję traktujemy głównie jako jedną z metod problemowych, choć; bywa stosowana również wtedy, gdy głównym celem lekcji nie jest roi-wiązywanie problemów. Często nauczyciele wywofują i prowadzą dyskusję po to, żeby umożliwić uczniom podzielenie się dos'wiadczeniami i na tej podstawie doprowadzić do ukształtowania się w ich umysłach nowej, wspólnej wiedzy, a także po to, by uczniowie skonfrontowali własne stanowiska w jakiejś sprawie.

Najczęściej nauczyciele w swojej praktyce zawodowej łączą dyskusję z innymi metodami nauczania. Jej przebieg może wyglądać następująco:

•    podanie celów dyskusji oraz wywołanie zaangażowania (nastawienia) uczniów i gotowości w jej uczestniczeniu,

•    ukierunkowanie przez nauczyciela dyskusji poprzez podanie jej regulaminu i zarysowanie sytuacji problemowej czy innej stanowiącej przedmiot dyskusji klasowej oraz przedstawienie końcowych, pożądanych rezultatów dysputy,

•    prowadzenie dyskusji przez nauczyciela (rzadziej przez wybranego ucznia), który czuwa nad interakcjami uczniów i przestrzeganiem reguł, rejestruje jej przebieg i, zadaje pytania, słucha odpowiedzi i, jeśli jest taka potrzeba, wypowiada także własne sądy,

•    zakończenie dyskusji, rekapitulacja zdobytej wiedzy,

•    omówienie dyskusji, refleksja nad jej przebiegiem i własnymi procesami myślowymi uczniów.

Dyskusja może mieć nieco inny przebieg, w zależności od jej odmiany, a zwłaszcza wówczas, gdy uczniowie pracują nie frontalnie, a w małych grupach zadaniowych.

......... ,i-_lt

li.

^przypadku innych metod nauczania, tak i przy dyskusji należy sta-iteizaplanować jej treść, własne wypowiedzi nauczyciela nadające psji pożądany kierunek, sytuację dydaktyczną prowokującą uczniów pymiany zdań oraz zestaw pytań problemowych, wokół których bę-fe,.toczyło się komunikowanie.

||yskusja, tak jak każda metoda, na którą się decydujemy, powinna być c dobrana do wytyczonego celu dydaktycznego. Można ją polecić zeza wtedy, gdy pragniemy uczniów zaznajomić: agadnieniami nie posiadającymi jednoznacznego rozwiązania, aby pgli:skonfrontować rozmaite stanowiska i zobaczyć plusy i minusy

z zagadnieniami szczególnie trudnymi i złożonymi, a które w trakcie j' dyskusji i dzięki niej zyskują rozmaite naświetlenie,

• z przypadkami wywołującymi szczególnie kontrowersyjne sądy i opinie, aby w ten sposób przygotować uczniów na zderzenie z takimi sytuacjami w życiu.

Musimy pamiętać i czuwać nad tym, aby do dyskusji uczniowie należycie się przygotowali, inaczej nie dojdziemy do zamierzonego efektu, a chaos informacyjny panujący na lekcji uniemożliwi jakiekolwiek nabywanie wiedzy. Stąd na prowadzącym dyskusję spoczywa obowiązek przygotowania nie tylko pytań ukierunkowujących dyskurs, ale i przewidywanie stanowisk uczniów, aby dyskusja nie wymknęła się nam spod kontroli.

Z ćwiczeń przygotowujących uczniów do dyskutowania polecić można m.in.: układanie (ustne i pisemne) tzw. głosu w dyskusji, w którym uczeń wypowiada swoją opinię w jakiejś sprawie; wdrażanie do poznania organizacji dyskusji (wprowadzenie, dyskusja właściwa i podsumowanie); poznawanie zasad prowadzenia dyskusji; wprowadzanie słownictwa charakterystycznego dla dyskusji (np. nawiązującego do wypowiedzi przedmówców czy podkreślającego słuszność własnego zdania i wyrażającego odpowiedzialność za własne sądy).

Dyskusja jest trudną metodą (zwłaszcza gdy odbywa się frontalnie), dlatego tak rzadko widuje się dyskusję, która spełnia wszystkie wymagania, również w telewizji, skąd nasi uczniowie czerpią główne wzorce w tym zakresie. Najczęstsze trudności, na jakie napotyka nauczyciel to: kłopoty ze wzbudzeniem dyskusji (pytanie problemowe jest zbyt łatwe, uczniowie nie bardzo wiedzą, o czym mają dyskutować itd.) i utrzymaniem jej kierunku (nauczyciel musi co rusz przypominać uczniom o kierunku, tema-