img021 (78)

12

W klasie tej wyróżniono 2 typy:

gleby słabo wykształcone ilaste (plastosole),

gleby słabo wykształcone kwarcowo-krzemianowe (rankery).

1. Gleby słabo wykształcone ilaste (plastosole)

Gleby te mają następującą budowę profilu (A)C-Q lub AC-C. W terenach górskich gleby te znajdujące się pod lasami maję płytki poziom ściółki A_q. Zostały one wytworzone z glin ciężkich i iłów, naj częściej odsłoniętych w wyniku erozji wodnej lub akumulacji ciężkich materiałów glebowych w obniżonych partiach terenu (rys. 1).

⁰cm«^^ii^Ao

A₁ C

RYS. 1. Gleba słabo wykształcona

Proces glebotwórczy zaznacza się w nich słabo. Gleby słabo wykształ cone ilaste występujące na stromych zbocząch powinny być zadarnione lub zalesione.

Gleby słabo wykształcone ilaste deluwialne charakteryzuje dobrze wykształcony poziom próchniczny. Skład granulometryczny warstw deluwialnych zależy od składu granulometrycznego erodowanych gleb wyżej położonych. Zahamowanie procesów deluwialnych przez zadarnie-nie lub zalesienie pagórków i stoków prowadzi z czasem do przekształcenia znajdujących się na nich gleb słabo wykształconych w gleby brunatne, zaś gleby położone w zagłębieniach przekształcają się w gleby opadowoglejowe. Gleby słabo wykształcone ilaste deluwialne użytkowane są jako pastwiska. Gleby te zaliczono do IV lub

2)

V klasy bonitacyjnej .

2. Gleby słabo wykształcone kwarcowo-krzemianowe (rankery)

W tym typie znajdują się gleby słabo zróżnicowane morfologicznie, o budowie A^C-C, wytworzone ze skał masywnych, np. granitów, łupków, piaskowców, oraz ze skał luźnych bezwęglanowych, np. pias-

Bonitację gleb podano na str_ą 44.

ków i żwirów. W profilach rankerów zaznacza się słabo zróżnicowany poziom B lub (B).

W terenach górskich spotyka się gleby kamienisto-rumoszowe zaliczane do rankerów, które różnię się od gleb skalistych dość dobrze rozwiniętym poziomem próchnicznym A^. Mięższość profilu tych gleb dochodzi do 40 cm, sę one kwaśne, pH waha się od 3,0 do 6,0. Występuję często w piętrze kosodrzewiny lub pod borem górnoreglowym w partiach górnej granicy lasu (w wielu miejscach Tatr i Sudetów). Na terenach nizinnych powstaję rankery z piasków suchych o głęboko zalegajęcym poziomie wód gruntowych. Sę to przeważnie gleby przewiewne, o słabo rozwiniętym poziomie próchnicznym, pokryte roślin-nościę borów suchych z chrobotkiem.

H. Uggla podaje, że na terenie Polski wśród gleb piaskowych spotyka się rankery w uprawie polowej. Rankery zaliczono do gleb słabych, V lub VI klasy bonitacyjnej.

Klasa III. Gleby wapniowcowe

Klasa gleb wapniowcowych obejmuje gleby wytworzone ze skał osadowych wapiennych i skał gipsowych oraz ze skał okruchowych luźnych i ilastych zasobnych w węglan wapnia. Gleby wapniowcowe wykazuję budowę profilu A^-C. Odznaczaję się one pełnym wysyceniem kompleksu sorpcyjnego zasadami w całym profilu. Próchnica w glebach wapniowcowych występuje w formie nasyconej (Ca+Mg), tzw. próchnica słodka. W klasie gleb wapniowcowych wyróżniono 2 typy: rędziny, pararędziny.

1. Rędziny

Dominujęcym czynnikiem w tworzeniu się rędzin sę skały macierzyste: wapienie różnych formacji geologicznych, margle, niektóre odmiariy opoki, dolomity oraz gipsy. W procesie wietrzenia skał wapiennych uwalniaję się aktywne węglany warunkujęce dalszy rozwój rędzin. W rędzinach zwięzki żelaza nlegaję nieznacznemu przemieszczaniu, co więżę się z odrębnościę typologicznę rędzin. W warunkach odczynu alkalicznego i w obecności CaCO^ tworzę się słabo rozpuszczalne zwięzki kompleksowe ilasto-próchniczno-źelaziste, które wpływaję na wytworzenie się struktury ziarnistogruzełkowatej kalcy-morf icznej.