img382 (6)

na pewno a i b, i przypuszczalnie inne, są pisane wstecznie. Pierwsza litera jest uszkodzona, a dwie ostatnie są raczej w kolejności d o niż o d, ale z drugiej strony, futhark z Kylver całkiem dobrze odpowiada temu zrekonstruowanemu na ryc. 1. Istnieje pół tuzina czy więcej wczesnych futharków, mniej lub bardziej dokładnie wyciętych, mniej lub bardziej kompletnych; na ryc. 2. podaję kilka przykładów różnego pochodzenia, z różnych czasów i przedmiotów - dla porównania z tym z Kylver.

Futhark z Vadstena w Ostergótland, w Szwecji, napisany jest na brakteacie, to znaczy na jednostronnym, cienkim, złotym krążku zwykle używanym jako biżuteria, a datowanym na około 450-550 n.e. Tutaj litery biegną od prawej strony do lewej, a dwukropki dzielą 24 litery na trzy grupy po 8 liter. Przykład z Breza, w Bośni, jest ■wyryty na kawałku marmuru, który ongiś stanowił część kościelnego budynku. Stracił swe końcowe runy. Chociaż jest dość wczesny w formie, nie ma możliwości precyzyjnego określenia daty jego powstania. Ostatni przykład pochodzi z tylnej części broszy z VI wieku, wydobytej z cmentarzyska z Charnay, z okręgu Saóne-et--Loire we Francji. Nie było miejsca na skompletowanie futharku, więc mistrz runiczny zaniechał ostatnich czterech liter.

Futharki te ukazują kilka odmian kształtów runicznych. Istnieje wiele pomniejszych odmian, zależnie od troski z jaką mistrz runiczny pracował lub od materiału jakiego używał albo od rozmiarów liter, nie mających prawdopodobnie znaczenia. Mam tutaj na myśli następujące różnice: czy litera miała trójkątny, czy zaokrąglony luk, kiedy występuje znacząca różnica między formami lustrzanymi obrazów jak 1 i J~ zamiast 'i (nr 13). Inne odmiany są ważniejsze, gdyż dotyczą znacznych różnic kształtów. Na przykład cztery futharki mają cztery różne, chociaż wyraźnie pokrewne kształty p (nr 14). Futhark z Kylver ma p w kształcie tj, który byl prawdopodobnie pierwotny i najbardziej powszechny. Futhark z Vadstena przystosował go przez odwrócenie zewnętrznych odgałęzień do środka, tak, że kształt zbliża się do b (a w konsekwencji musi przydać b (nr 18) zaokrąglone luki, aby utrzymać rozróżnienie). W futharkach z Breza i Charnay występują rzadkie odmiany oparte na pierwotnym motywie. Odgałęzienia runu z (nr 15) mogą być odwrócone do góry (w futharku z Vadstena) lub na dół (w futharku z Kylver), podczas gdy run ten w futharku z Charnay jest zakończony podwójnie. Run s (nr 16) ma zwykle trzy laseczki, chociaż czasami cztery (a w niektórych przypadkach nawet więcej).

Z 24 liter zrekonstruowanego germańskiego futharku (ryc. 1), wszystkie litery z wyjątkiem trzech mają pełną wysokość. Wyjątkami są k (nr 6), j (nr 12) i ng (nr 22). Wydaje się, że mistrzowie runów niepokoili się tą nieregularnością i eksperymentowali z owymi literami, próbując dopasować je lepiej do ogólnego rzędu runicznego. W futharkach z Kylver, Vadstena i Charnay, k jest <, ale w futharku z Breza odwrotnie - ~. Tam też rozwinęły się odmiany, jak X, i z jednym pniem pełnej długości Y , T i 1 . Germańskie j to prawdopodobnie <j> , ale manipulowano różnymi odgałęzieniami, które formowały ten raczej dziwny kształt, aby otrzymać i ^ , a potem znowu, aby dać pełnowymiarową literę (w futharku z Vadstena), H (w futharkach z Kylver i Charnay), i ostatecznie T . Run ng był różnie umieszczanym małym czworokątem, do którego później dodano odgałęzienie, aby zrobić z niego f.

Ten futhark - tak zwany starszy futhark - był używany w Skandynawii, aż do około 700 roku n.e. Inny blisko spokrewniony, ale z charakterystyczną formą h z dwoma