IMG17 (8)

W tabeli 19 zebrano wartości napięcia powierzchniowego dla szeregu różnych cieczy. Jak wynika z tego zestawienia, w temperaturze 25° napięcie powierzchniowe większości cieczy zawiera się w granicach 20—50dvn/cm z wyjątkiem wody, dla której wynosi ono blisko 73 dyn/cm. Wyjątkowo wysokie napięcie stopionych krzemianów i szkła wykorzystuje się w praktyce laboratoryjnej dla zaokrąglania ostrych krawędzi rurek i pręcików' szklanych.

Tabela 19

Wartości napięcia powierzchniowego dla niektórych cieczy w temperaturze 25'

Ciecz	o (dyn/cm)
Woda	L 72,75 7
Gliceryna	63,0
Anilina	42,9
Benzen	28,88
Alkohol etylowy	22,3
Alkohol metylowy	22,6
Eter dwuetylowy	17,0
Rtęć	480.0
Szkło sodowo-wapniowe	^300,0

(w temp. 1000 )

V/ 2.13.3. Wpływ temperatur? na napięcie powierzchniowe. Napięcie powierzchniowe zalety mc tylko od rodzaju cieczy, ale także od jej temperatury i to, ogólnie biorąc, w ten sposób, źe maleje ze wzrostem temperatury, stając się równe zeru w temperaturze krytycznej- Zależność tę określa równanie Eotvdsa

4* c(M c)'^u =* k(T_h ~T-d) V    (59)

w którym r = 1 d oznacza objętość właściwą czyli odwrotność gęstości cieczy. (Mv)^{z d} —-'Ifowieraduuę molow ą, a zatem cr {Mii¹ * — molową energię powierzchniową, T_k — temperaturę krytyczną, T — temperaturę pomiaru, a d — wielkość równą 6 . Wfpóftczyrmik proporcjonalności k jest dla cieczy measocjujących stały, równy 2,12, podczas gdy dla cieczy zasocjowanyeb przy stopniu asocjacji przyjmuje wartości t razy mniejsze Pomiar napięcia powierzeń i owego pozwala więc na określenie stopnia asocjacji cieczy. Jeżeli bowiem dla cieczy niezasocjow anej napięcia powierzchniowe oraz objętości właściwe w dwóch temperaturach f, t f_g przyjmują wartości o_g i o, oraz r, i to rozpisując równanie (64) dla temperatur 7j i r_g, otrzymujemy po przekształceniach    _f

nr

liy_rr_t)

(60)

U przypadku cieczy asocjujątych fawrroni masa cząsteczkowa będzie a oraz większa

Hi

2,12(7^—7\) ai(M’i)%-<7₂(A/r₂)*

Przykład. Napięcie powierzchniowe dwusiarczku węgla ma w temperaturze 20° i 46° wartość 33,6 oraz 29,4 dyn/cm. Gęstości tego związku są w podanych temperaturach równe 1,264 oraz 1,223 g/cm³. Obliczyć współczynnik asocjacji dwusiarczku węgla.

x =

2,12(319-293)
33,6	(^76T3«!	*-29,4	l'" 1-223 J

2,12*26

515,66 — 461,24 x = 1,019

^ 2.1.3.4 . Parachora. Pomiędzy napięciem powierzchniowym cieczy oraz jej gęstością d gęstości ą pary A istnieje związek znaleziony przez Baczyńskiego

o = c(d—D)^A

gdzie c jest stałą zależną od rodzaju cieczy, a niezależną w szerokich granicach od temperatury. Wyliczając z tego równania stałą c i mnożąc otrzymane równanie przez masę cząsteczkową M po obustronnym wyciągnięciu czwartego pierwiastka, otrzymujemy

P = c*M

M • a⁷* d-D

lub uwzględniając, że gęstość pary jest dużo mniejsza od gęstości cieczy

M

d

skąd

= V

gdzie V jest objętością molową cieczy.

Ostatnie wyrażenie — iloczyn objętości molowej cieczy i czwartego pierwiastka z napięcia powierzchniowego — nazwał Śugden parachora i wykazał, że jest to wielkość addytywna czyli że parachora cząsteczki związku chemicrne*o jest sumą parachor atomów i wiązań w cząsteczce. Fakt ten w niektórych przypadkach można ' wykorzystać do ustalenia struktury związków organicznych w sposób opisany na tir. 69-

^ 2.1.3.5. lepkość. Na skutek istnienia sił wzajemnego oddziaływania pomiędzy cząsteczkami cieczy występuje w czasie przesuwania mą warstw cieczy względem siebie siła hamująca ten ruch, zwana siłą tarcia wewnętrznego. Jeżeli wybierzemy c wnętrza cieczy dwie warstwy, każda o powierzchni 5. znajdujące się w odległości dx