IMG116 (2)

kulturowe tło narodzin bajki. Powstała na skutek wysiłku wyobraźni i stanowiąca odpowiedzi na doświadczenia życia wielu pokoleń bajka stała się szczególnie krystaliczną projekcją ludzkiego losu, jako jego mityczne i magiczne uogólnienie, a zarazem zaklęcie na rzecz zwycięstwa — poprzez trud i walkę — bohatera sprawiedliwego nad złowieszczym.

Włodzimierz Propp, leningradzki etnolog rozpoczynający dopiero swą działalność w tej dziedzinie, gdy wydał w 1928 r. swą pierwszą pracę Morfologio bajki, nie był w stanie przewidzieć naukowych losów recepcji swych tez. Skoncentrował się on na dokładnej struktural-no-typologicznej analizie bajki. A przecież zaproponował dzięki temu pionierskie tezy i metody badawcze w humanistyce, które niezależnie od jego dokonań kiełkowały na Zachodzie Europy w około ćwierć wieku potem. Stał się więc pionierem strukturalizmu jako płodnej poznawczo metody analizy, szczególnie różnych pośrednich i uogólnionych utworów autointer-pretacyjnych kondycji ludzkiej w ogóle; metody w jego wydaniu bez tej domieszki filozofii strukturalizmu zachodnioeuropejskiego, sprzecznej w wielu kwestiach z materializmem historycznym i dialektycznym *.

Faktem jest, że sam „papież” francuskiego strukturalizmu Claude Levi-Strauss w szkicu z 1960 r. pt. Analiza morfologiczna bajki rosyj- ¹

■afóiej; przyzr»W.ałv:*ę zdumieniem:, wW prący Proppa uderza -.przede. wszystkim siła antycypująca późniejsze dążności rozwojowe.-Ci spo-iśśódi nas; którzy około- 1950 r. zajmowali się analizą, strukturalną literatury, ustnej, nie znając bezpośrednio rO_: ćwierć wieku starszej próby -.PrOppai odnajdują: w niej nią bez zdziwienia własne- formuły,. niekiedy - nawet całe zdania, choć przecież .wiedzą, -że nie. mogły być-od -piego ąapożyezOnę’!²;.;    - ’

- - Mamy więc do czynienia z pracą o szczególnej wyprzedzającej roli w stosunku do metody ąnaliz .zjawisk humanistycznych,' które, odegrały (coronhą: rolę w rózwoju niemarksistowskie-;go, acz generalnie nie-sprzecznego z- metodologią marksistowską, nurtu nauk społecznych na •Zachodzie w XX wieku. ■    ..

•' W. J. Proppa ,,odkryto” tam dopiero na skutek’ rriódy na sfrukturaliżm szerzący się W wielu' dyscyplinach humanistycznych: Morfologią bajki na język angielski przetłumaczono w 1958 roku (II’ Wydanie--¹-^ 1968 r.f, na język włoski tr--.'W 1.966-.r., na język niemiecki (NRD),"— w. 1870 r. W języku, polskim ,ukazął się jedynie-skrót-tej pracy w 4. tomie-„Pamiętnika literackiego’' z 1968 r. W przekładzie ¹ i ■ opracowaniu S. Balbusa. Niniejsze tłumaczenie Wie-siścĄy ^ojtygi-Zagórśkiejjest pierwszym W ję-

1

B. g. nponn MopipoAoeua ckozku. MocKBa 1969.

2

C. Lćvi-Strauss Analiza mariologiczna bajkirosyjskiej. „Pamiętnik 'Literacki , 1968, nr. 4, s. 268.

fl