IMGU77 (2)

O fryzjerze swoim nie zapomniałem. Wvwwi j Warszawskim zginął.    ^21onV Po p-

X

styczniu 1941 r. skończyły się ciężkim jej _Dnl. będzie wołno złożyć hołd Jej pamięci.    ^cier«⁸⁰.

Droga do wolności

Źle się czułem w ostatnich dniach kwietnia 1941 _r d z magazynu mundurowego razem z kolegą Czarkowski®* mogliśmy znaleźć sobie zajęcia. A usunięcie z magazy_nu ^ tematycznie powodowało usunięcie nas z bloku 9, który ^ lepsze warunki od pozostałych bloków. Były tu po raz szy wprowadzone trzypiętrowe łóżka. Cóż za przyjemność po. siadać własny kąt, gdzie można usiąść, zjeść spokojnie, a na- I wet na chwilę się wyciągnąć. Poza tym w 9 bloku na pierwszy® ■ piętrze mieszkali kapo, od których dostawaliśmy trochę więcej I pożywienia. Kolega Branicki namówił nas i pomógł przenieść I się na blok 10. Starał się nas otoczyć troskliwą opieką. W Wo- 1 ku tym było nam znośnie, bo kierownictwo naszej izby było w 1 rękach człowieka ideowego. Nie złorzeczył, nie krzyczał, nie wymyślał. Czytałem kiedyś książkę o stosunkach panujących w więzieniu francuskim w Gujanie⁹¹. Nie mogłem pojąć, gdy autor opisywał, że panował tam wieczny krzyk przekleństw i złorzeczeń. Niestety, w innych blokach panowały w Oświęcimiu identyczne stosunki. Blokowy ustawicznie podniesionym głosem wymyślał sztubowym, ci zaś nie inaczej wrzeszczeli na więźniów. Potoki brutalnych wyzwisk tworzyły istną saraban-dę hałasu.

⁹⁰    Żona Radlicklego, Elżbieta z cl. Boryrtska (1910-1941), próbowała interweniować w jego sprawie, przypuszczalnie w siedzibie gubernatora dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa Ludwika Fischera przy pl. Józefa • Piłsudskiego w Warszawie. Pobita przez Niemców, po kilku dniach zmarła, osie-rocając dwoje małych dzieci.

⁹¹    Autor ma zapewne na myśli książkę Henn ru. «

_h    ¹    nenri Charriere a (1906-1973) Pa

lli

„owa! spokój lub gwar rozmawiających kolegów. ,zbie P»"°_NorbeI,a Barllckiego i oba| przypadliśmy sobie j|    swą łagodził spory, uczy! znosić dolegliwości

do ^ Czarkowskim spekulowaliśmy, jak dostać się do jakiejś !|jól^e-^Z _praCy. Przyrzekliśmy sobie pracować wspólnie. Zabieli o umieszczenie nas w kolumnie ogrodników, jako te 0*^ wiośnie i w ogrodzie czy ogródkach esesmanów można żywić- Chwilowo zatrudniono nas to przy rozbijaniu beto* ^si?Jeg° chodnika, to przy oczyszczaniu krawężników, to wyru-ⁿ°iiśmy poza druty do kopania w polu. Stałej, lżejszej pracy uzy* w nie mogliśmy, było to bowiem po okresie reorganizacji prac ■i jjiiocnym związaniu więźnia z jego dotychczasową pracą.

Hjoźliwość przerzucenia się z jednej kolumny do drugiej wy* magała obecnie zgody obu kapo oraz przepisania nas w księ* I! gach obu grup pracy. Niełatwo zresztą było się wcisnąć do grupy, która wykonywała lżejszą pracę, bo takich amatorów było || więcei- a nikomu się nie spieszyło z takiej grupy występować.

Poza tym dolegał mi ból nieczyszczonych zębów, który ostali biał samopoczucie. Względnie dobre warunki psychiczne w izbie osłabiała ciasnota izby. W niewielkiej izbie mieściło się w I kolo stu osób. Spaliśmy na siennikach na betonie tak ciasno ułożeni, te przewrócenie się na drugi bok wymagało wyślizgnięcia się z uścisku kolegów, dokonania obrotu w powietrzu, a potem wślizgnięcia się drugim bokiem pośród śpiących sąsiadów.

Wiosna ze swymi śnieźno-deszczowymi opadami też mim dokuczała. Po pracy w polu wracaliśmy zmarznięci I przemmzenl do nitki. Gdyby też można było osuszyć ubranie. Ale udzie taml Złożone na noc w kostkę z braku miejsca służyło lako poduszka pod głowę.

W tych nieszczególnych nastrofacli ciekawi byliśmy, Co nam przyniesie dzień i maja, dzień święta ludu pracującego Czy łydzie on wolny od pracył Widocznie i .góra' nie była tego /*•* na, oświadczono nam bowiem dopiero » pmrddzM * pierwszomajowe hedzie po**""*' ***‘W*™.

^y    i nuta. gdy tak zwykle przed śnią-

Wstał pochmurny    ^

daniem czekaliśmy wewnątrz

113