IMG�74 (2)

znaczeni®. Nr

V mocni*

Hfl w grupi* 19 19 laików wskasiuj^ na podobne ir h kiwania efektów determinuj#* PUl u najmłodszych winkiem intś ^ a w następnej kolejności ii internmitek powyżąj 30 r.ż. Wynik ten ko °*^>u^ 7. danymi r innych badań wskazującymi, że największe ryzyko uwikłania w internet maję najmłodsi wiekiem i najmniej doświadczeni uźvtkm^° cy (YouńCf, 1998a, 1999; Kraul, i in , 2001; Batorski, 2004; Leszczyńska, 2006 )v! prawa. 2007). Należy też zauważyć, że oczekiwania kobiet wobec efektów używj. nia internet ii wyjaśniają ponad 50% (fi² = 0,501; F₍₁ ,_30g) = 327,03; p < 0,0001) wariancji ich Pili, a u mężczyzn prawie 46% (i?² = 0,456;    20&4) ~ 566,71*

p < 0,0001). Wyniki te wskazują na nieznacznie, ale większe znaczenie oczekiwanych efektów korzystania z internetu w determinacji PUl wśród kobiet niż mężczyzn Szczególnie dotyczy to najmłodszych i najstarszych kobiet, w porównaniu z mężczyznami w tym wieku (patrz; tabela 3). Na uwagę zasługuje wyjątkowo wysoka wartość fi = 0,717 dla roli oczekiwań kompensacyjnych w determinacji PUl 30 40-letnich kobiet, przy jednocześnie słabym znaczeniu ich oczekiwań hedonistycznych (/) = 0,167), i co szczególnie istotne, negatywnym wpływie oczekiwań interpersonalnych (j3 — —0,219). Oczekiwania interpersonalne i pragmatyczne albo w ogóle nie mają znaczenia w determinowaniu PUl, albo wręcz w niektórych grupach wiekowych istotnie osłabiają ryzyko nadmiernego wikłania się w określone aktywności internetowe.

Podsumowanie i wnioski

W wyniku przeprowadzonych badań wyodrębniono cztery typy oczekiwanych efektów korzystania z internetu. Pierwszy określono jako oczekiwania interpersonalne, czyli optymalizacji i wzbogacenia relacji interpersonalnych, poznania nowych ludzi i zbliżenia się do nich. Drugi to oczekiwania pragmatyczne, czyli ułatwienia komunikacji, zdobywania użytecznych informacji i lepszej orientacji w świecie, ułatwienia w rozwiązywaniu zadań oraz rozwoju osobistego. Kolejne dwa to oczekiwania hedonistyczne, czyli pozytywnej zmiany nastroju i rozrywki, oderwania od problemów codzienności oraz oczekiwania kompensacyjne - transformacji własnej osoby, oswobodzenia od kompleksów i zahamowań, zaspokojenia ważnych potrzeb, głównie bliskości z innymi ludźmi.

Ogólnie najsilniej wyrażane są przez internautów oczekiwania pragmatyczne wobec korzystania z internetu, a najsłabiej kompensacyjne. Jednakże stwierdzono wyraźne zróżnicowanie oczekiwań w zależności od płci i wieku badanych internautów. Mężczyźni różnią się od kobiet większym nasileniem każdego typu oczekiwań Wiąże się to najpewniej, jak sugerują wyniki innych badań, z większym, w porównaniu z kobietami, zaangażowaniem mężczyzn w wykorzystywanie różnych aplikacji internetu (Batorski, 20O6a; Poprawa, 2007). W porównaniu z kobietami mężczyźni silniej wyróżniają się w zakresie oczekiwań pragmatycznych. Internet nadal jest zdominowany przez mężczyzn, którzy zgodnie ze swoimi rolami, ale i stereotypami płciowymi są bardziej pragmatyczni, stąd i ich silniejsze oczekiwania takiego typu. Mężczyźni mają również silniejsze niż kobiety oczekiwania hedonistyczne i kompensacyjne. Natomiast w zakresie oczekiwań interpersonalnych różnica między mężczyznami a kobietami jest najsłabsza, chociaż istotna statystycznie funkcje komunikacyjne internetu, obok informacyjnych, są jednymi z najważniejszych, najintensywniej wykorzystywanych (Batorski, 2004; 2006a; Nowak i Krejz, 2006; poprawa i Dulewicz, 2006; Poprawa, 2007). Kobiety zdecydowanie bardziej niż mężczyźni angażują się w te aktywności internetowe, które powiązane są z komunikacją synchroniczną i poszukiwaniem kontaktów (por. też Poprawa i Dulewicz, 2006; Poprawa, 2007). Stąd nie dziwi najmniejsza różnica między płciami w zakresie oczekiwań dotyczących optymalizacji i wzbogacenia relacji interpersonalnych, poznania nowych ludzi i zbliżenia się do nich, które realizują się poprzez internetowe komunikowanie się i różne sposoby umożliwiające nawiązywanie kontaktów.

Wiek użytkowników komputerów najsilniej różnicuje nie tylko sam fakt korzystania z internetu, sposoby jego wykorzystywania, ale i oczekiwania efektów tej aktywności (por. Batorski, 2004; 2006a). W przeprowadzonych badaniach wiek najsilniej różnicował oczekiwania kompensacyjne. Oczekiwania te są najsilniejsze wśród najmłodszych zbadanych internautów, a najsłabsze u internautów powyżej 24 r.ż. Podobnie prawidłowości stwierdzono w odniesieniu do oczekiwań hedonistycznych, które są najsilniejsze u najmłodszych, nastoletnich użytkowników. Oczekiwania interpersonalne okazują się być najsłabiej zróżnicowane wiekowo, ale znowu wyróżniają się istotnie wśród najmłodszych użytkowników. Przeciwnie zróżnicowanie ze względu na wiek dotyczy oczekiwań pragmatycznych, które są najsilniejsze u najstarszych internautów i stają się coraz słabsze odwrotnie proporcjonalnie do wieku.

Ważną zmienną różnicującą sposób korzystania z internetu jest staż bycia internautą. Wraz ze stażem rośnie m.in. zróżnicowanie i wszechstronność wykorzystywania aplikacji internetu (Batorski, 2006a), rośnie też wprawa w posługiwaniu się in-ternetem (Leszczyńska, 2006). Zmienna ta różnicuje również oczekiwania efektów korzystania z internetu. Staż bycia internautą najmocniej różnicuje oczekiwania pragmatyczne, które są najsilniejsze u najbardziej doświadczonych użytkowników. Zarysowuje się wyraźna prawidłowość, że im dłuższy staż bycia internautą, tym silniejsze oczekiwania pragmatyczne wobec aktywności w internecie. Jednakże nowi użytkownicy internetu zdają się wyłamywać z tej prawidłowości, mając w ogóle najbardziej zróżnicowane oczekiwania wobec korzystania z internetu. W przeciwieństwie do oczekiwań pragmatycznych, oczekiwania hedonistyczne, a szczególnie kompensacyjne, są najsilniejsze u najmniej doświadczonych użytkowników. Te ostatnie są coraz słabsze wraz ze wzrostem doświadczenia internetowego. Stwierdzono natomiast, że staż bycia internautą nie różnicuje istotnie oczekiwań interpersonalnych.