Kompendium Wiedzy geografii87

protestanci — w Amer>'cc Północnej i Europie Północnej, prawosławni — w Europie Południowo-Wschodniej i Rosji.

..Tęcza islamu” rozpięta jest od Senegalu (Afryka) aż do Indonezji. Muzułmanie to ponad 20% ludności świata. Podzieleni sći na dwie podstawowe grupy: szyitów i dużo liczniejszych sunnitów. Zarówno wśród sunnilów jak szyitów istnieją religijni fundamentaliści, którzy walczą o zwycięstwo ..szariatu” (zbiór surowych, religijnych praw określających zachowanie wyznawcy). Fundamentaliści są zwolennikami totalnej władzy klcrykalncj, pełnego podporządkowania się państwa i życia osobistego dogmatom muzułmańskim oraz przywódcom duchowym. Szyici dominują w Iranie, Azerbejdżanie i w południowym Iraku, żyją leż w Libanie, Syrii i krajach wokół Zatoki Perskiej.

Hinduizm jednoczy około 15% ludności świata, ale właściwie są to niemal wyłącznie Hindusi. Skoncentrowany jest w Indii i na sąsiadujących obszarach.

Niektóre rcligic są ściśle związane z jedną narodowością lub obszarem — np. judaizm jest religią niemal wyłącznie Żydów, a sikhizm jest wyznawany jedynie przez sikhów. mieszkających głównie w indyjskim Pendżabic.

Według niektórych źródeł do kultów religijnych zaliczane są także różne sekty i wierzenia, tzw. nowe religie, dążące do zintegrowania elementów różnych religii z naukami filozoficz-no-etycznymi. Najczęściej jednak takie ugrupowania nie mają nic wspólnego z religią. Szczególną wagę w ostatnich latach przywiązuje się do sekt manipulujących młodzieżą, stanowiących niekiedy zagrożenie społeczne — satanizmu, sejentyzmu. munizmu i innych. (Patrz hasła: Ikonografia kulturowa. Wspólnota religijna. Zderzenie cywilizacji).

ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY

Koncepcja rozwoju zrównoważonego dominuje obecnie w badaniach nad wzrostem społeczno-ekonomicznym, nic niosąc zc sobą obciążeń ideologicznych.

Rozwój zrównoważony (ang. Sustainable developmeni) jest próbą pogodzenie wolnej konkurencji z wymogami ckolo-

gicznymi i społeczno-kulturowymi. Chodzi w nim o rozwój trwały, dokonujący się na bazie odnawialnych zasobów przyrodniczych i ludzkich. Przy czym warunkiem jego realizacji jest stałe i rzetelne informowanie zainteresowanej społeczności o kierunkach rozwoju, które powinny być „przyjazne" dla przyrody, lokalnych warunków bytu. stylu życia i kultury. Władze, zgodnie z tą ideą, powinny realizować konkretne plany rozwoju na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym przy aktywnym udziale ludności, z wyraźną jej akceptacją (nieraz rozstrzyganą przez plebiscyty lub inne formy społecznej konsultacji). Rozwój zrównoważony jest pewną alternatywą dla globalizacji, a zwłaszcza dla jej niepożądanych skutków, kładąc nacisk na długofalową politykę proekologiczną i dbając

0    poziom oraz styl życia w skali nic tylko makro, ale też mezo

1    mikro. Wprowadzenie strategii takiego rozwoju jest szczególnie ważne dla krajów słabiej rozwiniętych i postkomunistycznych, ponieważ może ona zapobiegać zwiększaniu się różnic między miastem a wsią, między grupami społecznymi, między regionami ild.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju została sformułowana na początku lat osiemdziesiątych w Norwegii, gdy na czele rządu stanęła Gro Harlem Brundiland. W kraju, na wszystkich poziomach, toczyła się wówczas dyskusja o przyszłości państwa. Chodziło w niej o rozwiązanie sprzeczności pomiędzy interesami różnych gałęzi gospodarki (wydobycia ropy naftowej i gazu, rybołówstwa, rolnictwa i leśnictwa, hydroenergetyki i hutnictwa ild.) a ochroną środowiska. Dyskutowano też kwestię przyłączenia się do Wspólnoty Europejskiej. W rezultacie ogólnonarodowej debaty powstał Raport Brundiland (Our Common Futurę. 1987), który był wysoko oceniony przez ONZ i zalecony wszystkim jej członkom jako wzorzec koncepcji rozwoju państwa.

Z czasem paradygmat rozwoju zrównoważonego objął nic tylko stosunki spoleezeństwo-przyroda, lecz zaczął dotyczyć także polityki, kultury, edukacji i nauk społecznych.

W odniesieniu do problemów geopolitycznych rozwój zrównoważony stanowi dyrektywę ściśle związaną z profilaktyką konfliktów i zarządzaniem kryzysami w sytuacji, kiedy już do nich doszło. Koncepcja zrównoważonego rozwoju

k