Obraz6 (83)

gice zniewalania osobowości dziecka i przystosowania go do funkcjonowania w zastanym świecie. Pedagogikę oskarża się o schematyzm, o zabijanie indywidualności. Zarzuty te kierowane są pod adresem pedagogiki, zorientowanej ku psychologii behawioralnej, ku psychologii inżynierii zachować ludzkich. Natomast nurt humanistyczny odradzający się pod różnymi postaciami w dziejach myśli o wychowaniu apelował zawsze do uczuć ludzkich, do sumień moralnych, akcentował rolę emocji w rozwoju człowieka, w jego społecznym funkcjonowaniu.

L. Kohlberg (1993) wyróżnił trzy strategie pedagogiczne w dziejach myśli o wychowaniu. Pierwszą z nich nazwał pedagogiką adaptacyjną Wychowanie rozumiano tu jako transmisję wartości kulturowych, wartości kultury zastanej. Strategia druga to nurt romantyczny w wychowaniu. Akcentowano wartość indywidualności, podmiotowości. Zadaniem pedagogów było wspieranie rozwoju dziecka poprzez usuwanie wszelkich zewnętrznych barier. Dziecko przyszło już na świat wyposażone w predyspozycje twórcze. Rozwój dokonuje się poprzez dojrzewanie wewnętrznych sił. Trzeci nurt progresywistyczny akcentuje zbieżność rozwoju podmiotu z rozwojem świata. Stymulacja osobowości to kierowanie procesem dojrzewania w sposób racjonalny. Pedagog interweniuje w proces wychowania jeśli uznaje to za konieczne. Dokonuje w nim korekt. Autor ten był zwolennikiem trzeciego podejścia. Pedagogika humanistyczna natomiast próbuje przezwyciężyć ograniczenia każdej z wymienionych strategii. Nie akceptuje wyłącznie nurtu romantycznego, jak mylnie akcentują to przeciwnicy tej orientacji w naukach o wychowaniu. Pedagogika humanistyczna bowiem dostrzega pewne wartości również w idei transmisji kulturowej jak też w progresywiźmie pedagogicznym.

Pedagogika humanistyczna podkreśla znaczenie idei samorealizacji w wychowaniu. Urzeczywistnianie swoich potencjalnych zdolności w świecie materialnym jest marzeniem milionów ludzi na całym świecie, można by rzec, iż jest najgłębszym wyrazem twórczej postawy wobec życia. Pedagogika głosząca takie hasła zyskuje popularność w szerokich kręgach społecznych. Jednak idea wychowania młodzieży do samorealizacji, aby mogła stać się rzeczywistością a nie tylko marzeniem pedagogicznym, musi zostać skonkretyzowana w określone programy edukacyjne. Musi być też przygotowana infrastruktura kulturalna i społeczna do zwiększonej aktywności wielkich rzesz młodzieży. Wychowanie do samorealizacji nie dokonuje się w próżni kulturowej i społecznej, lecz w konkretnych warunkach funkcjonowania ludzi. Wychowanie do samorealizacji pozostanie pustym hasłem, jeśli nie będą towarzyszyć mu inwestycje państwa w kulturę, oświatę i organizacje społeczne.

Jak dotąd pedagogika głosi hasło wychowania do samorealizacji, ale nie ma wielkich szans na jego pełne urzeczywistnienie w praktyce z powodu szczupłości bazy sportowej, turystycznej i kulturalnej w lokalnych środowiskach społe-

48