Obraz50 (5)

OM

toT

P0O|

• <tif .1 «el «, S. n 1 l,. ł. 1 *| dl

Rys, 191. Schemat instalacji do otrzymywania (oa(orana tri-o-krstylewego

•Hf do odpore*} oa pranie. przeciwzapalnej impregnacji materiałów bawełnianych.

Wytwarzana są również naowry (osłonowe, jak np. wiry kwasu winy-lo(os(oaonago. które stoeuje alf jako komonooery priy produkcji tworzyw sztucznych, w tyo wlóknotwórcsych, nadając la trwałą alńpalność.

Kairy dialkiiowa kwasa uifcanofosoAówsgo, o wtorta *f(o)(0*), , gdzia ■ | rodnik isobetylowy lub anyżowy, wykoriyatuja aif w hydrometalurgii do ekatrakeji jonów wlelowartościowych metali. tatar dimetylowy kwasu netaaofoafoaoweąo wykorzystują aią jako Środek ponocnlczy w procesie barwienia tkanin.

Kwasy dlloefomowe, jak np. wyniesiony uprzednio kwas 1-hydroksyata-ne*l,1-di(oe(omowy (Turpl rui SL, produkowany przez firny Hanko!) lub kwasy aninopolinetylenofoe(octowa, takie jak np. kwas aninotrl(metyieno-(os(octowy| o wtorsa u tcn,n(o) (om),i, (Degueat 2000, produkowany przez (imt Monsanto) znalazły zastosowanie w procesie uzdatniania wody, jako akladaikl Środków czyszczących i piorących, do stabilizacji związków nadtlenkowych, jako entyokeydanty w mydłach, pastach do ząbów, a także, w połączenia np. t cynki en, jako ochrona przód korozją urząd zert w za-dutiftydi obioyoch wodnych*

Przykladen foaforoorganlcznych insektycydów jest eator dinetylowy kwasu hydroksy-H-trichlorottylo(oe(onovego (Dlpterczl Ł eator* te trat ty-lowy kwasy plro(oa(orowaąo. Pierwszy z nich to trucizna kontaktowa dla owadów, o bardzo nalaj toksyczności w stosunku do zwierząt ciaplokrwiatyeh, drugi to trucizna kontaktowa, oddechowa i pokarmowa. Są •tosowane do zwalczania owadów i 94alenie.

Związki c-(osfonowe są znacznie droższa w produkcji niż astry kwasu totforoweąo (związki o-(osłonowe). Ta pitrwszt jednak nają wiykszą trwslośe chaniezną, np. w warunkach hydrolitycznych.

Przykładem instalacji służącej do wytwarzania związku fosforoorganicznego jast schenat aparatury do otrzymywania fosforanu tri-o-krazylowaąo (rys. 191). Produkt powsuja przez ogrzewania tlenochlorku (osfora z o-krezoltm w obecności katalizatora zasadowego, np. pirydyny, który wiąta wydzielający alg w reakcji chlorowodór:

■ j|.m™

181 Surowy produkt opuszczający reaktor przemywa alg wodą, roztworem wodoro-tleaku sodu i ponownie wodą, po czym poddaje aig destylacji pod taniej-ssanym eianLsniom. Destylat po ozlgblsniu odbarwia alg wgglpm aktywnym. Prodnkt jaal wyaokowrzącg cieczą (temp. wrt. 4)0°C). Stosowany jest jako plastyfikator tworzyw sztucznych, antypiran '(opóźniacz pałania) i ciach hydrauliczna.    . * -    >0* f.y* - j

5.24. SYNTEZA ZWIĄZKÓW WIELKOCZĄSTECZKOWYCH

5.24.1. Metody otrzymywania związków wLe1kocząataczkowych

Organiczno związki wialokocząataczkowa wykorzystuje aig do produkcji tworzyw sztucznych i syntetycznych (stosowanych do wyrobu materiałów konstrukcyjnych i budowlanych, artykułów technicznych, kauczuków, wykładzin i materiałów izolacyjnych, przedmiotów codziennego użytku i na potrzeby chirurgii),' włókien sztucznych i syntetycznych, (arb I lakierów, klejów, Środków smarujących, impregnujących 1 apreturujących oraz jako środki pomocnicza w kosmetyce i formacji.

Organiczna związki wialkoctąstoczkowe mające znaczenia przemysłowe otrzymuje aig z nastgpujących surowców:

-    ta zmody(litowanych chemicznie wielkocząsteczkowych surowce* naturalnych (tab. 124) / "

-    ta związków aaloesąstoczkowych wytwarzanych syntetyczni* wykorzystując poiireakcjo (tab. 129).

Pierwsza związki wielkocząsteczkowe o praktycznym znaczeniu wyprodm kowano t naturalnych związków wisi koc są a taczkowych w drugiej połowie XIX w. (wulkanizowany kauczuk naturalny, fibra, celuloid, acotylocolulo-

M9