P1050830

I"^{1 2}'¹

■łftl-0

.....^.... £J£Txi!r*2£2S!

Katarzyna Zuch

^puchart^s^^^

^sen sich ^llSer?eit •*^er zej|. gen B_e.

r/ flursai, Praha

fałdzistych bądź ich fragmentów, pochodzi /e stanowisk osa dowych, prawie o połowę mniej (58 egzemplarzy) znalczio no na cmentarzyskach. Trudno określić kontekst odkrycia w pozostałych przypadkach. W jednym przypadku pucharek laldzisty został odkryty na stanowisku kultowym Obcrdorlu w Turyngii (Bchm Blamkc 2003,205. tub. 110:3).

Najstarszą publikacją, w której po raz pierwszy użyto nazwy „Faltenbecher" w odniesieniu do pucharków / terenu

W środowisku kultury prowincjonalnorzym-skicj często spotykanym elementem zestawu na czyń będących w powszechnym użyciu były puchary fałdziste. Na terenie Panonii, Recji, a także na obszarach nadreńskich ich obecność potwierdzona jest przynajmniej od II do końca IV wieku (Pól*.y 195/, •!/, 83). Ich stosunkowo częste występowanie stwierdzono również na stanowiskach europejskiego Barbariami.

Przyjmuje się powszechnie, że idea produkcji naczyń zdobionych fałdami, określanych w literaturze niemieckim terminem „Faltenbecher”, wśród plemion zamieszkujących obszary Europy poza li-mesem przyszła z kultury prowincjonalnorzym-skiej. Pierwowzorem glinianych pucharków fałdzi-stych były najprawdopodobniej rzymskie szklane puchary do picia zdobione na brzuścu pionowymi zagłębieniami (Szydłowski /977, 60-61; Dobrzan ska 1980, 118; Rodzińska-Nowak 2006, 118). Puchary fałdziste są grupą zabytków stosunkowo często spotykaną na terenie europejskiego Barbariami zarówno w zespołach grobowych, jak i na osadach².

Analiza omawianej grupy zabytków pod kątem ich pochodzenia, morfologii, rozprzestrzenienia » sposobu zdeponowania pozwoliła na uchwycenie kilku dosyć znacznych różnic w ich adaptacji wśród ludności zamieszkującej strefę położoną w pobliżu limesu naddunajskiego a środowiskiem kulturo wym obejmującym obszar w głębi Barbariami.

Zagadnieniem występowania, funkcjonowania i genezy pucharków fałdzistych na terenie europejskiego Barbariami zajmowano się juz niejednokrotnie, poczynając od końca XIX wieku . lak dotąd jednak omawiana grupa zabytków nie doczekała się odrębnego opracowania. Dzięki stale powiększają cej się bazie źródłowej możliwe stały się pierwsze uogólnienia i wnioski na temat ich rozprzestrzenienia i genezy, które publikowano przy okazji badań powierzchniowych i wykopalisk prowadzonych na stanowiskach osadowych i cmentarzyskach'.

barbariami jest praca W. Gremplcra z 1888 roku. dotyczą ca odkrytych we Wrocławiu Zakrzowie grobów książęcych

{(ircmpler 1888).

¹ Z ważniejszych prac poruszających kwestie związane z pucharkami (ałdzistymi z terenu kultury przeworskie) były publikacje U. Dobrzańskie), która w 1981) roku jako pierw sza podjęła próbę klasyfikacji omawiane) grupy zabytków [Dobrzańska rm,116 118). W 1990 roku ta sama badaczka upracowała całość /mdcl z młodszego okresu rzymskiego po chodzących / ośrodka produkcji ceramiki toczonej w Igołomi (Dobrzatusku 1990). ledną z najnowszych prac. w którei za warto syntezę dotychczasowych wniosków na temat puchar kow fałdzistych / terenu kultury przeworskiej test publikacja materiałów / lakusrowic. stan. 2 {Rodzińska Nomk .00*.

1

¹ W niniejszej pracy oparto się na publikowanym matę riale zabytkowym pochodzącym / terenu europejskiego Nar baricum obejmującego swym zasięgiem terytorium dzisiej szej Polski, Niemiec do linii Renu, Czech, Moraw, polnocną część Dolnej Austrii oraz Słowację, ograniczone od południa Dunajem, a także zachodnią część Ukrainy wraz / górnym dorzeczem Dniestru. W jednym przypadku korzystam* z ma teriałów niepublikowanych (Opatów materiały niepubliko wane, udostępnione za zgodą dr hab. K. Madydy l.egutko; tli

2

Rodzińskiej Nowak oraz mgr l Zagórskiej-lelegi) Naza źródłowa obejmuje 73 pucharki fałdziste zachowane w cało lei, w tym 57 pochodzenia miejscowego oraz 16 egzemplarzy Importowanych z. terenu prowincji. Pozostałe naczynia za .howane są fragmentarycznie, a ich szacunkowa Itadni to ok. 70 sztuk naczyń pochodzenia miejscowego oraz .. iznanymi za importy prowincjonalnorzymskie. /dccydcma-u. większość, bo około 90 sztuk analizowanych pucha.k