P1080015 (3)

Terry H. Wells: rzut pionowy i poziomy scenografii Appii do aktu II Tristana i Izoldy R. Wagnera. (Reż. J. Mercier, La Scala, Mediolan 1923.)

Sztywne podziały ulegają w ten sposób naturalnemu zacieraniu w praktycznej działalności dramaturga-inscenizatora — są jednak niezbędne do prawidłowego posługiwania się elementami przedstawienia. Istnieje jeszcze pewna kategoria znaków, które nie będąc sensu stricto zaczerpnięte z tekstu, ani nie pełniąc roli niezbędnych wskazówek orientacyjnych, są jakby uwagami dołączonymi do partytury w celu prawidłowej interpretacji muzyki: określają one sposób wyrażania nie tłumacząc go, umacniają idealność miejsca poprzez widzialny symbol i wciągają w tę symbolikę żywe ciało. Należą tu pewne szczegóły przestrzeni, utrwalonego koloru, wraz ze zmienną grą świateł, ruchliwością barwy, częściowymi przesłonami rzucającymi bardziej lub mniej ruchome cienie, które nie wyrażają nic określonego, ale przyczyniają się do życia ruchu. Zawsze jednak pod warunkiem, że ciało włada nimi bez ograniczeń, jakby tworząc część swojego stawania się w przestrzeni. Dramaturg-inscenizator jest malarzem, którego paleta jest żywa; aktor wyciąga dłoń, wkłada ją w tę mieszaninę żywych kolorów, przemieszcza je według swojego uznania, potem sam pogrąża się w tym świetle i realizuje w trwaniu to, co malarz mógłby osiągnąć tylko w przestrzeni.

Kolor, rezygnując ze swojej fikcyjnej roli w malarstwie, otrzymuje życie w przestrzeni, ale staje się wtedy zależny od światła i od form plastycznych, które określają jego zmienną wartość. Żywa realność koloru pozbawia go przedmiotów, które fikcyjnie przedstawiał na płótnie; tak więc tylko do koloru należy zwracać się z żądaniem przedstawienia ich na scenie. (Z wyjątkiem, jak to zaraz zobaczymy, wskazówek, znaków niezbędnych do orientacji widza.)

Żywy kolor jest zaprzeczeniem malowanej dekoracji. Jakie będą konsekwencje tego stwierdzenia dla sztuki dramatycznej?

udział zarówno żywe ciało, jak i formy nieożywione. Jeśli zastosuje się niewidoczne osłony, pasy te mogą nawet brać udział w ruchu, jeśli się poruszają wywołując wrażenie cieni przesuwających się to tu, to tam według naszego uznania.

8 — Dzieło sztuki żywej