P3190283

WSTĘP

Skrypt niniejszy opracowany został na potrzeby studentów Wydziału Sztuk Pięk -nych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika specjalizujących się w dziedzinie muzeo-logii i konserwacji zabytków, Stanowió ma on materiał uzupełniający do wykła -dów obejmujących zagadnienia ochrony, konserwacji i przebudowy zabytkowych zespołów urbanistycznych. Z tych względów porusza on zagadnienia urbanistyki polskiej, gdyż z jej przejawami przede wszyst -kim będą mieli do czynienia absolwenci Wydziału, oraz ograniczony został do połowy XIX w. , gdyż późniejsze założenia urbanistyczne nie są jeszcze powszech -nie uznawane za zabytkowe.

Przy opracowywaniu skryptu główny nacisk położony został na zjawiska prze -strzenne, a więc na zagadnienia rozplanowania miast i ich elementów oraz na sposób ich zabudowy. Zagadnienia te nie były dotychczas dostatecznie na -świetlone w opracowaniach syntetycznych dotyczących historii miast polskich i historii sztuki polskiej, i musiały zostać włączone do programu wykładów. W skrypcie ograniczone zostały do niezbędnego minimum zagadnienia historii poli -tycznej, społecznej i gospodarczej miast, które w zasadzie powinny być znane studentom w dostatecznym stopniu i które omawiane są w wielu syntezach historii Polski. Pożyteczną literaturą pomocniczą w tym zakresie może być wstęp do monumentalnego wydawnictwa "Miasta Polskie w Tysiącleciu". Nie zostały również szerzej naświetlone zagadnienia architektoniczne, które są na Wydziale przedmio -tern osobnego wykładu i które studenci znaleźć mogą we wszystkich podręczni -kach historii sztuki polskiej, a zwłaszcza w ostatniej książce doc. dr J. A. Miło -będzkiego.

Na końcu skryptu zamieszczony został wybór podstawowych pozycji literatury dotyczącej historii miast i architektury, których część/pozycje oznaczone gwiazd -kami/ jest obowiązującą lekturą uzupełniającą. Prócz tego bibliografia ta obej -muje podstawowe opracowania dotyczące miast w poszczególnych okresach historycznych oraz wybór opracowań monogr-afTępnych, które mogą być przydatne za -równo jako poszerzenie informacji podanych.w skrypcie jak również mogą stano -wić literaturę pomocniczą w późniejszej pracy zawodowej.

Część ilustracyjna skryptu obejmuje wybór 100 najbardziej charakterystycznych planów i widoków miast oraz ich przemian w poszczególnych okresach historycznych. Ilustracje te są nierozłączne z tekstem, w którym zostały celowo pominięte szczegółowsze opisy rozplanowania poszczególnych miast, wychodząc z założę -nia, że studentom o przygotowaniu plastycznym ilustracja wyjaśni więcej niż naj -bardziej rozbudowany opis. Prawie wszystkie plany publikowane są w jednolitej skali 1; 10 000, co umożliwia porównanie wielkości miast. W niektórych tylko wypadkach fragmenty miast /rynki, założenia placowe/ podane są w skali 1:5000, a wielkie zespoły urbanistyczne w skali 1:50 000. Rysunki zabudowy podane zostały w skali 1;1000.

Rozwój przestrzenny miast kształtował się pod wpływem różnorodnych czvnr>; ków; społecznych, gospodarczych, politycznych, militarnych, geograficzi wielu innych. Były to procesy niezwykle skomplikowane i dotychczas nie