P3200018 (2)

Teoria detekcji sygnałów jest użytecznym narzędziem opisu rozpoznawania pojedynczych bodźców. Gdy natomiast zadanie pamięciowe wymaga rozpoznania większej ich liczby równocześnie, to problem komplikuje się i wymaga przyjęcia dodatkowych założeń teoretycznych, o których nie będziemy tu wspominać. Łatwo domyślić się, że tak przedstawiony proces rozpoznawania zachodzi bez uświadomienia sobie kategorii matematycznych, które zostały przez nas wprowadzone. Trudno dopatrywać się u dzieci nie znających rachunku prawdopodobieństwa ani teorii gier budowania macierzy wypłat czy obliczania wartości oczekiwanych. Pamiętamy jednak o tym, że przeniesione z matematyki kategorie i rozumowania mająjedynie charakter opisowy. Rozpoznający zachowuje się zgodnie z przedstawionym warunkiem wykrycia sygnału, natomiast wcale nie musi dokonywać explicite odpowiednich rachunków. Jedynie urządzenia elektroniczne, zbudowane z myślą o dokonywaniu detekcji sygnałów, wykonują takie i dalece bardziej złożone analizy. Słuchacze wyższych lat matematyki i kierunków technicznych zauważą, że teoria jest znacznie uproszczona. Zainteresowanym proponujemy lekturę monografii bardziej zaawansowanej (zob. Coombs, Daves, Tversky 1977).

Rozważania prowadzone do tego miejsca dotyczyły głównie obserwowalnego funkcjonowania systemu pamięci. Przejdźmy teraz do opisu struktury tego systemu oraz funkcji poszczególnych jego części. Wypada jednak zastrzec, że poszczególne teorie, które naszkicujemy, mają charakter wyłącznie hipotetyczny, zatem żadnej z nich nie można traktować jako ostatecznego rozwiązania problemu budowy systemu pamięci.

W latach siedemdziesiątych XX wieku dużą popularność zdobyła trójmagazyno-wa teoria R.C. Atkinsona i R.M. Schiffrina (Kurcz 1995). Według tej koncepcji system pamięci złożony jest z trzech magazynów (bloków). Pierwszy z nich to blok sensoryczny, gdzie informacje zapisywane są w kodzie specyficznym dla danego systemu sensorycznego. Ze względu na bardzo krótki czas trwania zapisu pamięciowego (do kilku sekund) blok ten nazwano pamięcią ultrakrótkotrwałą. Najlepiej poznane, jak dotąd, zostały pamięć ikoniczna zlokalizowana w systemie wzrokowym i pamięć typu echo w systemie słuchowym. Dalsze przetwarzanie informacji pamięciowych odbywa się już poza blokiem sensorycznym w magazynie pamięci krótkoterminowej STM (ang. short term memory). Pojemność STM jest niewielka i wynosi średnio 7 bitów. Trwałość zapisu informacji jest tu znacznie większa dzięki czemu możliwe jest jej przetwarzanie, sprowadzające się do następujących procesów:

—    analizy napływających informacji,

—przemieszczania informacji do magazynu pamięci długoterminowej LTM (long term memory),

—    wydobywanie informacji z LTM,

—    zapominanie wywołane zacieraniem się śladów pamięciowych.

Zapis informacji z STM ma charakter obrazowo-zmysłowy, czego dowodem jest dezorganizujący wpływ podobieństwa zmysłowego odebranych bodźców na kod pamięciowy. W naszym wewnętrznym doświadczeniu pamięć krótkoterminowa charakteryzuje się uświadamianiem sobie zapisanych informacji. Trzecim blokiem pamięci jest wspomniana już wyżej pamięć długoterminowa LTM. Jej pojemność wydaje się być nieograniczona, a trwałość może rozciągać się na całe życie jednostki. W zapisie 1 informacji prawdopodobnie przeważa kod werbalno-słuchowy, posiadający charakter