P1110720

Symbole graficzne

Symbole graficzne pokazane na rys. 9 oznaczają: a — pompą o stałej wydajności, b — pompą o regulowanej wydajności,

c ■— silnik hydrauliczny (o stałej chłonności); trójkąty w środku koła oznaczają, że ciecz doprowadzana jest do silnika.

2.10. Pompy i silniki wielotłoczkowe

Pompy tłoczkowe stanowią w hydraulice dosyć dużą grupą. Rozpatrując pompy w zależności od układu tłoczków wzglądem osi wirnika pompy, można je podzielić na dwie grupy:

1.    pompy wielotłoczkowe promieniowe, w których tłoczki ułożone są w kształcie gwiazdy (na promieniach) i są prostopadłe do osi wirnika,

2.    pompy wielotłoczkowe osiowe, w których tłoczki ułożone są równolegle do osi wirnika.

Pompy wielotłoczkowe, z uwagi na możliwość uzyskania bardzo dokładnego pasowania tłoczków i cyllnderków, zapewniających uzyskanie znacznie lepszych szczelności aniżeli w pompach ząbatych czy łopatkowych, przeważnie stosuje się w urządzeniach pracujących przy wyższych ciśnieniach, wynoszących 10 do 32 MPa (100 do 320 at). Uzyskanie tak wysokich ciśnień jest związane z bardzo dokładną obróbką poszczególnych elementów pompy, co znalazło odbicie w wysokiej cenie tych pomp i wymaganiach dużej czystości oleju stosowanego w obiegu.

Pompy tłokowe, z uwagi na równomierność pracy, buduje się na ogół o dużej liczbie tłoków 5, 7, 9, 11, które mają małe średnice, i stąd nazwa pompy wielotłoczkowe. Większość pomp wielotłoczkowych może być stosowana Juko silniki hydrauliczne przy zasilaniu ich cieczą o odpowiednim ciśnieniu.

Budowa pompy

W kombajnach chodnikowych z pomp wielotłoczkowych szersze zastosowanie znalazły pompy wielotłoczkowe osiowe stosowane zarówno jako pompy, Jak też jako silniki hydrauliczne. W pompach tych tłoczki poru-szują się równolegle do osi wirnika i napędzane są tarczą przegubową lub tarczą przechylną.

Zusadniczymi częściami pompy, której budowę pokazano na rys. 10, są:

—    wał napędowy z tarczą przegubową, w której mocowane są tłoczki,

—    zespół tłoczków,

—    wirnik obracający się wraz z wałem napędowym i z tłoczkami,

—    kadłub pompy z pokrywą rozrządową.

Kadłub •»

Wał napadowy z tarczą przegubową

ssawny lub tłoczny 1

Tarcza rozrządu

jŁ«x«d

Tłoczek 2 prowadząca Wirnik

Rys.

10

Na rys. 10 przedstawiono przekrój pompy wielotłoczkowej osiowej z tarczą przegubową. Jest to pompo o stałej wydajności. W kadłubie pompy ułożyskowany jest wirnik wraz z tłoczkami, które swoimi kulistymi zakończeniami są umocowane w tarczy przegubowej wału napędowego. Po przeciwnej stronie wyjścia tłoczków wirnik styka się z nieruchomą pokrywą kadłuba, w której odpowiednio ukształtowane kanały spełniają funkcję rozrządu.

Zasada działania pompy

Dla wyjaśnienia zasady działania pompy tłoczkowej przyjęto sytuację wyjściową, w której oś wirnika pokrywa się z osią wału napędowego, czyli kąt oznaczony na rys. 10 literą a (alfa) równy jest zeru i końce tłoczków znajdują się w jednakowej odległości od dna otworów w wirniku. W takiej sytuacji równocześnie z obrotem wału napędowego z tarczą przegubową obracają się także umocowane w niej tłoczki wraz z wirnikiem.

Należy przy tym zauważyć, że tłoczki w wirniku nie przesuwają się i pompa nie tłoczy. Następnie wirnik zostaje wychylony z położenia zerowego do położenia, w którym oś wirnika odchylona jest od osi wału napędowego o kąt a (patrz rys. 10), co jest możliwe, gdyż tłoczki w tarczy są mocowane przegubowo, a w wirniku mogą się przesuwać. W położeniu, w którym 31