PB040752

302 Higiena l dobrostan zwierząt gospodarskich

Tabela 8.12. Wpływ temperatury na inaktywację wybranych wirusów w gnojowicy (Botner. 1990)

		Wirus grypy świń	Pnrwowirus świń	Wirus choroby Aujcszky	Wirus pryszczycy	Wirus zapalenia Żołądka i jelit
Miano wirusa KID/SOpl		io^5-*	IO^40	10^52	IO^4,8	lP
S 3	5°C	9 tygodni	> 40 tygodni	15 tygodni	14 tygodni	> 8 tygodni
fi ? E _e	20 °C	2 tygodnie	> 40 tygodni	2 tygodnie	2 tygodnie	2 tygodnie
	35 °C	> 24 godz.	21 tygodni	5 godz.	24 godz.	24 godz.
f Jg	40 °C	> 24 godz.	9 tygodni	2 godz.	10 godz.	> 5 godz.
E 5?	45 °C	n.w.	> 19 dni	45 min	5 godz.	23 godz
i 1 u ”2	50 °C	> 24 godz.	5 dni	20 min	1 godz.	1 godz.
	55 °C	I godz.	8 dni	10 min	1 godz.	30 min

n.w. — nie wykryto •

8.3. Metody higienizacji gnojowicy

Procesy higienizacji i przetwarzania gnojowicy przed wprowadzeniem do gleby stosuje się z następujących względów, a mianowicie dla:

• zmniejszenia zagrożenia sanitamo-epizootycznego

•    wykorzystania wartości energetycznej gnojowicy; związki organiczne są przetwarzane na metan w procesie anaerobowego rozkładu (fermentacja beztlenowa)

•    zmniejszenia emisji odorów podczas magazynowania i wprowadzania do gleby; gnojowica wywołuje uciążliwość zapachową w trakcie magazynowania, którą można zmniejszyć przez rozkład w warunkach tlenowych lub beztlenowych

•    zmniejszenia zawartości azotu w gnojowicy dla uniknięcia zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych podczas nawozowego wykorzystania gnojowicy.

Wśród wielu sposobów higienizacji gnojowicy należy wymienić metody fizyczne, napowietrzanie, fermentację metanową, kompostowanie, dezynfekcję chemiczną itd. Ich skuteczność jest uwarunkowana wieloma czynnikami, zależy od ilości, rodzaju i składu fizykochemicznego gnojowicy. pory roku itp. Nic bez znaczenia są jednostkowe koszty higienizacji czy przetwarzania gnojowicy, nie będą one jednak przedmiotem analiz w tym opracowaniu.

g_a3.1. Metody fizyczne

Fizyczne mclody higienizacji gnojowicy (np. pasteryzacja, napromienianie. oligoliza) nic mają, jak dotąd, praktycznego znaczenia, chociaż

^biliwcj⁸

Przeżywalność drobnoustrojów, w miarę upływu czasu składowania jjbiiizacji gnojowicy, wyraźnie spada, bowiem większość bakterii pato-L^nych nic namnaża się poza organizmem gospodarza. Mikroorganizmy w •^jowicy mogą przeżywać tygodnie, a nawet miesiące, jednak w zależno-|j od warunków przechowywania następuje w różnym tempie spadek ich ^ Tempo inaktywacji drobnoustrojów jest różne i zależy od pH, tcmpc-^ gnojowicy i czasu składowania, a także liczby mikroorganizmów i ich gatunku. W niskich temperaturach otoczenia drobnoustroje patogenne zachowują dłużej żywotność; natomiast w wyższej z racji uwalniania amo-jiaku w gnojowicy obumierają szybciej. Powstawanie lotnych kwasów tłuszczowych w pierwszych 2-4 tygodniach składowania powoduje spadek ^zejściowy pH. W tym czasie obniża się o 90% liczba pałeczek Salmonella. Składowanie przez 6 miesięcy gnojowicy bez dopływu świeżej poprawia zdecydowanie jej stan sanitarny. Po 4 miesiącach stwierdzano całkowitą inaktywację bakterii z rodzaju Salmonella, wirusów ECBO i choroby Aujeszky. Można więc składowanie gnojowicy traktować jako proces czekowej dezynfekcji. W krajach skandynawskich zaleca się nawet 10-mie-aęczny okres przechowywania gnojowicy. Wartość D określająca czas nie-zbędny do spadku liczby populacji bakterii o 90% (T90) jest bardzo zróżnicowany. Keamey i wsp. (1993) stwierdzili, że dla Y. enterocolitica w gnojowicy w temperaturze 4 °C wartość D wynosi 20,8 dni, a w 17 °C obniża się do wartości 12,8 dni, w przypadku pałeczek Salmonella odpowiednio 213 dni i 17,5 dni. Zdecydowanie wolniej inaktywacji podlega Listeria ino-wąiogenes odpowiednio 84 i 29,4 dni.

Przeżywalność wybranych mikroorganizmów patogennych w przechowywanej gnojowicy jest bardzo zróżnicowana i wynosi dla S. Dublin 19 tygodni (lato) i 33 tygodnie (zima); Yersinia enterocolityca 6 tygodni; i coli 0157 od 2 tygodni do 3 miesięcy; Cryptosporidium pamim w temperaturze 4 °C - 90 dni; 15°C - 30 dni; 20 °C - 20 dni; spadek liczby pałe-odS. Typhimurium o 2 log następuje w temperaturze 8 °C w ciągu 10 ty-!°dni, zaś Staphylococcus aureus o 4 log* w czasie 9 tygodni. W badaniach

spadek lub wzrost o 1 Iogarytm dziesiętny, np. odpowiednio: z 1000 do 100 lub z 10

to 100.