PICT5938

powicdmm miejscu na arkuszu lub podkreślenia go wśród wypisywanych uprzednio nazwisk.

Podczas plebiscytu u klasach młodszych zachodzi potrzeba prezentowania uczniom aktualnie ocenianego dziecka, bowiem niektórzy mogą nic pamiętać nazwisk wszystkich kolegów i koleżanek ze swej klasy.

Opracowanie i analiza otrzymanego za pomocą plebiscytu materiału odbywa się najpierw poprzez odpowiednie stabclaryzowanic danych, jak w tabeli 10.

Zamieszczone w tabeli symbole (znaki) odzwierciedlają poszczególne wartości skali, według której dokonano wyboru, tj. dwa plusy jak wiemy oznaczają najwyższą dodatnią ocenę osoby ocenianej, jeden plus wysoką, ale nie najwyższą ocenę, zero brak określonego stanowiska, minus ujemną ocenę, ale nic najniższą, a dwa minusy zdecydowanie ujemną ocenę. Po stabclaryzo-waniu w ten sposób danych można przystąpić do obliczenia wskaźnika ocen dla całej grupy. Otrzymuje się go m.in. poprzez podporządkowanie poszczególnym ocenom określonych wartości liczbowych (punktów), mianowicie ocenie najwyższej można podporządkować np. pięć punktów, ocenie wysokiej cztery punkty, ocenie najniższej - - jeden punkt. W tym celu należy najpierw obliczyć, ile uczestnicy badanej grupy otrzymali ocen zgodnie z przyjętą skalą. Na podstawie danych w zamieszczonej tabeli wynika, że grupa uzyskała 9 najwyższych ocen (• ‘j. 49 ocen wysokich ( ^;), 16 ocen średnich (0), 12 ocen ujemnych (-) i 4 oceny najniższe (- ). Następnie przystępujemy do mnożenia liczb poszczególnych ocen przez odpowiadające im wartości liczbowe i ich zsumowania. A więc otrzymujemy: (9 x 5) » (49 x 4) + (16 x 3) + (12x2)    (4x1)    317./ kolei aby uzy

skać wskaźnik ocen dla całej grupy, wystarczy podzielić uzyskaną sumę (317) przez liczbę wszystkich otrzymanych ocen (90). Wskaźnik len w naszym przypadku wynosi 3,52. Najwyższy możliwy taki wskaźnik równa się 5, a najniższy 1 przy założeniu oczywiście, że podporządkowane wartości liczbowe poszczególnych ocen będą wahały się w granicach 15.

Oprócz powyższego sposobu opracowania materiału otrzymanego za pomocą plebiscytu życzliwości i niechęci, istnieją dwa inne sposoby tego rodzaju. Są nimi: obliczanie rang według liczby uzyskanych punktów przez poszczególnych uczestników grupy oraz obliczanie wskaźników procentowych i ustalanie pozycji każdego członka grupy na przyjętej skali (por. I). likiert-Grabowska, 1984, s. 69- 76). Obliczenia te łącznic z omówionymi wcześniej mogą ułatwić m.in. rozpoznanie panującej w grupie atmosfery (klimatu), a nade wszystko jak wspomniano umożliwić wgląd w całokształt stosunków międzyludzkich, typowych dla badanej grupy.

Technika „Zgadnij kto?”

Inną nietypową i wartościową poznawczo techniką socjomctryczną jest technika „Zgadnij kto?”. Okazuje się ona przydatna szczególnie do „rozpoznawania” osób spełniających określone role w grupie lub odznaczających się pewnymi charakterystycznymi dla nich cechami. Rozpoznanie to ma jednak charakter wyłącznic subiektywny. Odzwierciedla jedynie sposób widzenia przez badanych niektórych swych kolegów (koleżanek) z grupy W wyniku zastosowania tej techniki łatwo można przekonać się, jak różnic postrzegani są oni w swe] grupie.

Zastosowanie techniki „Zgadnij kto?” polega na wypisywaniu przez każdego członka grupy nazwisk tych kolegów (koleżanek), których zachowanie odpowiada przedstawionej charakterystyce zachowań Różni się ona od klasycznej techniki J.L. Moreno tym, że wymaga dokonania wyboru nic na podstawie żywionych przez badaną osobę uczuć sympatii lub antypatii, lecz w wyniku ogólnego jej rozeznania w sytuacji społecznej całej grupy. Tak więc odpowiedź np. ucznia w przypadku zastosowanej techniki „Zgadnij kto?” jest wyrazem nic tyle jego osobistego stosunku do wymienionych przez niego kolegów i koleżanek, ile istniejącej w- klasie opinii społecznej. W związku z tym mówi się nawet, że klasyczna technika socjomctryczną ujmuje „rzeczywiste wzajemne powiązania pomiędzy członkami grupy”, zaś technika „Zgadnij kto?” — „dostarcza informacji, jak członkowie spostrzegają te powiązania, a więc bada jakby odbicie struktury grupy w- świadomości członków” (M. Pilkiewicz. 1973d, s. 197). Toteż technika „Zgadnij kto?” bywa zaliczana przez niektórych badaczy do technik pscudosocjomc-trycznych lub socjomctryczno-podobnych w odróżnieniu od „czystych” technik socjometrycznych J.L. Moreno.

W zastosowaniu techniki „Zgadnij kto?", przeprowadzonej w klasie szkolnej, użyteczną może okazać się następująca instrukcja:

„Scharaktery zuję wam pewne osoby / klasy, które doskonale znacie, ale bez wymieniania nazwisk. Uważnie słuchajcie, starając się odgadnąć, kto to może być, kto najbardziej pasuje do tego opisu? Jeżeli będzie się wam zdawało, że kilka osób pasuje do tego opisu, napiszcie kilka nazwisk. Jeżeli nie będziecie mogli domyślić się o kogo chodzi, postawcie kreskę” (za M. Pilkiewicz, 1973d, s. 195).

Z kolei uczniowie wymieniają nazwiska w odpowiedzi na podane im w kwestionariuszu lub ustnie charakterystyki zachowania się kolegów (koleżanek) z klasy. Mogą mieć one np. następujące brzmienie:

1.    To jest ktoś, kogo wszyscy bardzo lubią w klasie.

2.    To jest ktoś, kto żyje w zgodzie ze wszystkimi i ma dużo przy jaciół w klasie.

3.    To jest ktoś, kto wszystkich rozwesela w klasie.

4.    To jest ktoś, kto chętnie pomaga innym w klasie

5.    To jest ktoś, kto zawsze jest uśmiechnięty, zadowolony 1 nigdy nie narzeka.