PwTiR018

ROZDZIAŁ

Wprowadzenie do prawa działalności gospodarczej w turystyce i rekreacji

2.1. Pojęcie turystyki

Turystyka jest trudnym do zdefiniowania, wielopłaszczyznowym zjawiskiem społecznym, psychologicznym, kulturowym, przestrzennym i ekonomicznym. Jako zjawisko społeczne ukazuje ona role osób odbywających podróże, tworzące się przy tym więzi społeczne między podróżującymi, jak też z organizatorami podróży, pośrednikami turystycznymi, przewoźnikami, restauratorami, przedsiębiorcami hotelarskimi, innymi usługodawcami, sprzedawcami, czy mieszkańcami odwiedzanych miejscowości i terytoriów. Jako zjawisko psychologiczne turystyka jest powiązana z przeżyciami emocjonalnymi i intelektualnymi wynikającymi z planowania i odbywania podróży oraz ich wspominania po powrocie. Z kolei jako zjawisko kulturowe turystyka jest nie tylko wyrazem kultur}' i jej częścią, ale także jej przekazem oraz źródłem przemian kulturowych. Jako zaś zjawisko przestrzenne turystyka wyraża oddziaływanie podróżujących na środowisko przyrodnicze, w tym przez wpływanie na powstawanie infrastruktury turystycznej. Tworzące tę infrastrukturę dobra i urządzenia turystyczne stanowią wraz z usługami turystycznymi świadczonymi na rzecz podróżujących kategorię ekonomiczną w postaci produktu turystycznego. Produkt ten jest oferowany na rynku turystycznym, co powoduje konieczność patrzenia na turystykę jako na rosnące na znaczeniu zjawisko ekonomiczne, wymagające badania procesów ekonomicznych zachodzących tu w skali makro i mikro.

Wskazana złożoność turystyki stwarza nie do przezwyciężenia trudności związane z ustaleniem powszechnie akceptowanej definicji turystyki. Dla różnych celów i potrzeb są formułowane znacznie różniące się między sobą określenia turystyki. Można tutaj wyróżnić zwłaszcza cele naukowe i dydaktyczne, jak też potrzeby statystyki w turystyce. Potrzeby regulacji prawnych problematyki turystycznej również wpływają na rozumienie pojęcia turystyki. Jest ono używane w różnych aktach normatywnych bez bliższego określenia zakresu pojęciowego tego terminu.

Generalnie należy zauważyć występowanie w obowiązującym prawie szerszego oraz węższego rozumienia pojęcia turystyki. Właśnie szerokie rozumienie tego określenia jest używane w ustawie o działach administracji rządowej z 1997 r., która traktuje turystykę jako jeden z takich działów. W tym znaczeniu turystyka obejmuje także hotelarstwo, stanowiące działalność gospodarczą zmierzającą do zaspokojenia potrzeb noclegowych osób przebywających poza swoim stałym miejscem zamieszkania. Nadawanie podobnie szerokiego znaczenia terminowi „turystyka” wydaje się z reguły najbardziej uzasadnione. Właśnie w takich szerokich ujęciach termin ten jest z zasady używany w tym podręczniku. Czasem jednak wyraźnie lub z kontekstu wynika konieczność odróżnienia hotelarstwa od turystyki. Takie wąskie rozumienie turystyki występuje w niektórych aktach normatywnych, czego przykładem jest rozporządzenie Rady Ministrów z 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Załącznik do tego rozporządzenia, zawierający PKD, odróżnia działalność związaną z turystyką od działalności hoteli i restauracji. Ta ostatnia stanowi odrębną sekcję H, podczas gdy działalność związana z turystyką jest zaliczona we wskazanej klasyfikacji do sekcji I - obejmującej transport, gospodarkę magazynową i łączność.

Natomiast do celów statystycznych w turystyce jest stosowane szczególne, szerokie pojęcie turystyki. Zalecana przez UN WTO definicja tego pojęcia obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż przez rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem. To ogólnikowe określenie wywołuje wiele wątpliwości, ale generalnie spełnia swoją rolę związaną z potrzebami w zakresie statystyki w turystyce, umożliwiając zbieranie ujednoliconych w skali międzynarodowej danych statystycznych dotyczących podróży związanych z szeroko rozumianym przemieszczaniem się ludności. Chodzi tutaj o przemieszczanie się osób zarówno pomiędzy państwami (turystyka międzynarodowa), jak również w granicach danego państwa (turystyka krajowa). Zgodnie z tymi ustaleniami UN WTO, taka osoba podróżująca jest określana mianem podróżnego, które nie pokrywa się z pojęciem pasażera w statystyce transportu, gdyż to ostatnie zazwyczaj nie obejmuje członków załogi środka transportu, ani podróżnych przewożonych nieodpłatnie lub za niską opłatą. Przy tym kategoria podróżnych jest do celów statystyki w turystyce dzielona na odwiedzających (tj. takich, których wyjazd wiąże się z turystyką) oraz innych podróżnych. Odwiedzającym jest osoba podróżująca do miejscowości znajdującej się poza jej codziennym otoczeniem na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli podstawowym celem podróży nie jest podjęcie działalności zarobkowej wynagradzanej w odwiedzanej miej-