PwTiR028

54 Rozdział 2

2.8. Zasady działalności gospodarczej

Ustawa o s.d.g. poddaje podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej kilku ważnym zasadom. Pierwszą z nich jest zasada wolności działalności gospodarczej, ściśle związana z zasadą równości praw oraz zasadą legalności podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Tym związkom dają wyraz przepisy ustawy o s.d.g., zgodnie z którymi podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.

Wolność gospodarcza jest jednym z praw podstawow ych, proklamowanym w orzecznictwie ETS. Takie prawo nie ma charakteru absolutnego i jego ograniczenia są dopuszczalne, jeśli wiążą się z ogólnym interesem Wspólnoty, a przy tym nie stanowią nieproporcjonalnego i niedopuszczalnego wkroczenia w prawa przedsiębiorców oraz nie naruszają istoty prawa podstawowego. Daje temu wyraz Karta Praw' Podstawowych UE z 2000 r., która zalicza do tych praw wolność gospodarczą, odsyłając przy tym do szczegółowych regulacji usta woda wst w państw członkowskich oraz panujących w tych państwach zwyczajów. Taki charakter mają ustalenia Konstytucji RP z 1997 r., która ustanowiła zasadę wolności działalności gospodarczej, dopuszczając jej ograniczenie jedynie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Podkreślenia wymaga doprecyzowanie w ustawie o s.d.g. pojęcia wolności w zakresie podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej, dokonane przez przepisy zakazujące organowi administracji publicznej żądania od przedsiębiorcy spełnienia dodatkowych warunków, nieprzewidzianych przepisami prawa, oraz uzależniania od takich warunków swojej ¹ decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej. W szczególności nie można żądać przedstawienia dokumentów lub ujawnienia danych, których nie wymagają obowiązujące przepisy prawne.

Zasada równości praw' w sferze działalności gospodarczej oznacza zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, że wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu powinny być traktowane równo. Muszą być zatem stosowane takie same kryteria prawne wobec wszystkich przedsiębiorców będących w podobnej sytuacji. Zakazane jest wprowadzanie przez prawo zarówno ustaleń o charakterze dyskryminacyjnym, jak też uprzywilejowującym. Tę zasadę równości wynikającą z Konstytucji RP dodatkowo podkreślają ustalenia ustawy o s.d.g., dotyczące udzielania przedsiębiorcom przez państwo pomocy publicznej, a także odnoszące się do stwarzanych przez państwo korzystnych warunków dla funkcjonowania i rozwoju mi-* kroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców.

Z kolei zasada legalności wymaga spełnienia warunku określonego w ustawie o s.d.g., że przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyska-niiT wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS albo do ewidencji działalności gospodarczej. Kwestie te są umówione bliżej w następnych punktach tego rozdziału podręcznika. Dalsze sprecyzowanie zasady legalności nastąpiło w przepisach ustawy o s.d.g. zobowiązujących przedsiębiorców do spełnienia określonych przepisami prawa warunków wykonywania działalności gospodarczej, dotyczących w szczególności ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Ma to szczególne znaczenie w działalności hotelarskiej, w której muszą być ściśle przestrzegane przepisy budowlane, przeciwpożarowe oraz sanitarne, omówione w dalszych punktach tego rozdziału podręcznika. Trzeba też wspomnieć o obowiązku nałożonym na przedsiębiorców przez ustawę o s.d.g., nakazującym zapewnienie, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem uprawnień zawodowych wymaganych przez przepisy szczególne. Takich uprawnień wymaga np. ustawa o usługach turystycznych z 1997 r. w odniesieniu do wykonywania zadań przewodnika turystycznego i pilota wycieczek. Uzasadnione jest też nałożenie na przedsiębiorców przez ustawę o s.d.g. obowiązków w zakresie oznaczania oferowanych towarów lub usług. Znajduje to zastosowanie także do sytuacji oferowania towarów lub usług w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych. Zasada legalności znajduje poza tym wyraz w obowiązku ustalonym przez ustawę o s.d.g., aby płatności przez przedsiębiorców od innych przedsiębiorców były dokonywane lub przyjmowane za pośrednictwem rachunku bankowego, gdy jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15 tysięcy euro.

Ustawa o s.d.g. przejęła'z prawa działalności gospodarczej z 1999 r. wyraźne odwołanie się do zasady uczciwej konkurencji w działalności gospodarczej. Niestety nie ma ustawowego sprecyzowania pojęcia uczciwej konkurencji jako wzorca postępowania przedsiębiorców. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 r. definiuje jedynie czyny nieuczciwej konkurencji. Również od strony negatywnej podchodzi do tego problemu ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 r., która zakazuje praktyk ograniczających konkurencję, poddaje kontroli koncentrację przedsiębiorców mających łączny obrót na terytorium RP powyżej. 50 min euro, bądź światowy obrót przekraczający równowartość 1 miliarda euro, jak również zakazuje praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Także uregulowana w różnych ustawach kwestia zakazu zajmowania się interesami konkurencyjnymi nie odnosi się do zagadnień konkurencji od strony pozytywnej. W literaturze przedmiotu zostało wyrażone stanowisko, że uczciwa konkurencja to zwiększone wymagania wobec przedsiębiorcy w porównaniu z wynikającymi z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 r. Uczciwość w konkurowaniu oznacza odwołanie się do przeciętnego wyobrażenia o porządnym, przyzwoitym przedsiębiorcy.

V