ET4

54 Rozdział 4. Turystyka jako sektor gospodarki

Przyjmuje się, że model mnożnikowych elektów ekonomicznych z turystyki można przedstawić za pomocą równania³⁵:

K_r = a + b + c,

gdzie: K_r - regionalny mnożnik dochodu (mnożnikowy efekt ekonomiczny), a - bezpośredni dochód regionalny (bezpośredni efekt ekonomiczny), b - pośredni dochód regionalny (pośredni efekt ekonomiczny), c - indukowany dochód regionalny (indukowany efekt ekonomiczny).

Badanie całkowitego efektu ekonomicznego rozwoju turystyki na danym obszarze związane jest zatem z określeniem efektu bezpośredniego, pośredniego i indukowanego. Bezpośredni efekt ekonomiczny odnosi się do tej części gospodarki, która bezpośrednio zaspokaja popyt turystyczny. Zmiana w poziomic produkcji w tym wypadku będzie równa zmianie popytu turystycznego, a bezpośredni wpływ na dochody będzie ściśle związany z poziomem płac i zysków.

Pośredni efekt ekonomiczny dotyczy sytuacji, gdy przedsiębiorstwa związane z obsługą ruchu turystycznego dokonują zakupów w innych sektorach gospodarki. Efekt ten obejmuje również zakupy dokonywane przez dostawców przedsiębiorstw turystycznych. Łańcuch ten nie kończy się, dopóki popyt może być zaspokojony przez producentów danego obszaru. W przeciwnym wypadku pieniądz będzie wypływał poza jego granice, a efekt będzie się przenosił wraz z nim. Przyczyną takich „ubytków” mogą być także podatki, oszczędności, a w skali kraju import³⁶.

Indukowany efekt ekonomiczny polega na ogólnym wzroście wydatków, możliwym dzięki zwiększonym dochodom ludności zatrudnionej w bezpośredniej i pośredniej obsłudze ruchu turystycznego.

Efekt pośredni wraz z indukowanym są wtórnym efektem wydatków turystycznych, a w połączeniu z bezpośrednim (pierwotnym) stanowią o sile działania mnożnika turystycznego.

W związku z. tym, że ekonomiczne skutki rozwoju turystyki mają formę efektów bezpośrednich, pośrednich i indukowanych, jej znaczenie dla lokalnej gospodarki może być bardzo różne, w zależności od charakteru danego obszaru. Można przyjąć, że udział efektów pośrednich i indukowanych jest tym większy, im bardziej lokalny przemysł turystyczny jest zintegrowany z innymi dziedzinami gospodarki (np. duże aglomeracje miejskie).

Kiedy turyści dokonują wydatków związanych z ich pobytem w danej miejscowości, uruchamiają dodatkowy strumień pieniędzy, który zasila lokalną gospodarkę. Strumień len - nazywany mnożnikiem - uruchamia cały łańcuch reakcji, które stwarzają dodatkowe korzyści w tych sektorach gospodarki, które kooperują z branżą turystyczną. W wyniku tego procesu początkowe wydatki turystów, przepływając przez różne sektory gospodarki, mnożą się i rozkładają na wiele podmiotów bezpośrednio i pośrednio związanych z. obsługą turystów.

" S. Milne, Tourism and Economic Development in Vanuatu, „Singapore .Tournal of Tropical Geography^-’ 1990, nr 11, s. 13-19.

^y> M. Kachniewska, Celowość i metody pomiaru efektu ekonomicznego rozwoju funkcji turystycznej w gminie, w: Samorządowa koncepcja rozwoju turystycznego gminy. Wydział Turystyki i Rekreacji Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Poznań 1996, s. 68.