ET8

48 Rozdział 4. Turystyka jako sektor gospodarki

działalności poszczególnych podmiotów, dzielących między siebie odpowiedzialność za zarządzanie i planowanie przepływów związanych z obsługą ruchu turystycznego. Zgodnie z jego koncepcją szeroko pojmowany przemysł turystyczny, obok turystów i środowiska geograficznego, jest jednym z trzech podstawowych elementów systemu turystycznego²⁰.

Pojęcie przemysłu turystycznego najczęściej odnoszone jest do całej sfery podaży turystycznej, a nie tylko do tych sektorów tradycyjnie pojmowanego przemysłu, które włączają się do obsługi ruchu turystycznego poprzez produkcję różnorodnych dóbr zaspokajających potrzeby turystów²¹. Turyści korzystają bowiem z rozmaitych dóbr i usług wytwarzanych przez różne sektory gospodarki - zarówno rolnictwo, jak i przemysł wraz z budownictwem oraz sektory usługowe, m.in. handel, transport i łączność.

Istotnym czynnikiem decydującym o kontrowersjach wokół pojęcia przemysł turystyczny są trudności związane z wyodrębnieniem i określeniem zakresu działalności turystycznej²². Turystyka - jako zjawisko gospodarcze - definiowana jest bowiem poprzez charakter nabywców, a nie odmienność produktu lub procesów wytwórczych (jak to jest w przypadku przemysłu oraz innych rodzajów działalności gospodarczej). Oznacza to, że dane dobro bądź usługa, w zależności od rodzaju konsumenta, w pewnych sytuacjach będzie zaliczane do konsumpcji turystycznej i zwiększy wartość obrotów turystycznych, w innych zaś nie zostanie do niego zaliczone. Charakterystyczne przy tym jest to, że cecha danego dobra czy usługi nie ma w tym przypadku praktycznie żadnego znaczenia. Wyraźnie stwierdza to WTO pisząc, że „zgodnie z obecną klasyfikacją rodzaj działalności gospodarczej zależy od typu dóbr lub usług wytwarzanych przez podmioty gospodarcze, podczas gdy turystyczna działalność gospodarcza wciąż klasyfikowana jest przede wszystkim na podstawie konsumpcji towarów i usług przez instytucjonalne podmioty turystyczne: odwiedzających, turystów i odwiedzających jednodniowych”²³.

Na stosunkowo niewielką popularność terminu przemysł turystyczny w Polsce znaczący wpływ mają również kontrowersje związane z zasadnością określania pojęciem przemysłu takiej dziedziny działalności, która zajmuje się przede wszystkim świadczeniem usług. Z drugiej jednak strony, pojęcie np. przemysłu rozrywkowego nie budzi już takich zastrzeżeń²⁴.

Przedstawione poglądy dotyczące możliwości wyodrębnienia oraz zasadności używania terminu przemysł turystyczny wskazują, że pomimo pewnych kontrowersji pojęcie to, jak się wydaje, powoli wchodzi w zakres fachowej terminologii turystycznej. Przemawia również za tym stały postęp w zakresie systemów klasyfikowania działalności turystycznej oraz. statystyki turystyki, który pozwala coraz dokładniej szacować obroty towarzyszące obsłudze ruchu turystycznego. Termin ten należy jednak traktować raczej jako określenie umowne, a nie konkretny sektor gospodarki. Warto w tym miejscu przytoczyć definicję

²⁰    N. Leiper, Tourism System, Department of Management Systems, Occasional Paper nr 2, Massey University, Auckland 1990, s. 22-23.

²¹    W. Alejziak, Przemyśl..., op. cit., s. 22-23.

²²    J.-P. Pasqualini nazywa turystykę „sektorem o nieokreślonych granicach”. Patrz I.-P. Pasqualini, B. Jacquot, Tourismes en Europę. Action touristique, DUNOD, Paris 1992, s. 2.

²³    Terminologia turystyczna. Zalecenia WTO, Instytut Turystyki, Warszawa 1995, s. 27.

²⁴    Podobne kontrowersje dotyczą pojęcia przemysł czasu wolnego, które w wielu krajach używane jest już dosyć powszechnie. Patrz B.H. Jung, Ekonomia czasu wolnego. Zarys problematyki, PWN, Warszawa 1989, s. 103.