ET8

38 Rozdział 3. Funkcje turystyki

realizację funkcji kształceniowej, nie daje bowiem podstaw do rzetelnej i kompleksowej wiedzy o danym obszarze i społeczeństwie;

•    komercjalizacją kultury miejscowej, co prowadzi do zaniku jej autentycznych przejawów, zmiany tradycyjnych wartości i obyczajów, wynikającej z chęci dopasowania ich do wyobrażeń turystów o odwiedzanym regionie;

•    niszczeniem walorów turystycznych zarówno przyrodniczych, jak i kulturowych, co jest wynikiem ich nadmiernej eksploatacji przez turystów, przejawiającej się w zbyt dużej liczbie turystów oraz ich niewłaściwym zachowaniu.

Funkcja wychowawcza turystyki odgrywa bardzo ważną rolę społeczną, gdyż jej celem (wynikającym z definicji wychowania) jest kształtowanie osobowości człowieka¹² i przygotowanie go do życia w społeczeństwie¹³. Jest to proces długotrwały, odbywający się właściwie podczas całego życia człowieka, który dorastając, dojrzewając i starzejąc się wchodzi w kolejne grupy społeczne i przyswaja sobie określone funkcje społeczne, które w tych grupach musi pełnić.

Na każdym etapie życia człowieka turystyka stwarza wiele możliwości oddziaływania na jego osobowość, kształtując uczucia i emocje, ale największy wpływ wywiera na ludzi młodych. Wyjazdy turystyczne umożliwiają bowiem zarówno kontakt z przyrodą, jak i z innymi ludźmi. Z jednej strony poznaje się zasady obcowania z przyrodą oraz uwrażliwia na jej piękno, z drugiej zaś buduje się relacje z innymi uczestnikami, które wiążą się z takimi cechami, jak: aktywność, wspólnota przeżyć, więzy koleżeństwa, odpowiedzialność, odwaga, zaradność, które kształtują cechy osobowości i postawy społecznie pożądane¹⁴. Funkcjonowanie w grupie turystycznej w różnych sytuacjach wymaga zaangażowania w realizację programu i jest zdeterminowane treścią i siłą norm moralnych regulujących współżycie społeczne. Udział w ruchu turystycznym, podobnie jak w innych dziedzinach życia, wymaga od jego uczestników postępowania zgodnego z normami moralnymi¹⁵. Konieczność podejmowania wysiłku, dzięki któremu realizuje się cel turystyki (np. kwalifikowanej), mobilizuje do pracy nad sobą, uczy pokonywania przeciwności i adaptacji do nowych warunków i okoliczności. Wyjazdy rodzinne sprzyjają budowaniu więzi i integrują rodzinę. Dodatkowo, o czym była mowa już wcześniej, relacje z innymi kulturami uczą tolerancji i szacunku dla odmienności.

Funkcja wychowawcza dotyczy również społeczności obszarów recepcji turystycznej, które pod wpływem kontaktów z turystami ulegają istotnym przemianom, co dotyczy poglądów, sposobu zachowania czy zainteresowań.

U podstaw funkcji etnicznej leży wspólne dziedzictwo oraz liczne związki na płaszczyźnie historyczno-kulturowej między obszarami emisji a recepcji turystycznej¹⁶.

¹²    Osobowość jest złożonym zbiorem właściwości psychicznych, które wpływają na charakterystyczne wzorce zachowania jednostki i są niezmienne czasowo i sytuacyjnie. Osobowość w największym stopniu determinuje sposób odbioru rzeczywistości, formy zachowania czy reakcje na bodźce zewnętrzne. Patrz Vademecum pilota grup turystycznych, G. Gołembski (red.). Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2001, s. 195.

¹³    T. Łobożewicz, G. Bieńczyk, Podstawy..., op. cit., s. 63.

¹⁴    W. Alejziak, Turystyka..., op. cit., s. 37.

¹³ T. Lobożcwicz, G. Bieńczyk, Podstawy..., op. cit., s. 66.

¹⁶ W.W. Gaworecki, Turystyka, op. cit., s. 330.