108 Rozdział 7. Podaż turystyczna
• zakupy - kompleksy rekreacyjno-handlowe, bazary orientalne, sklepy wolnocłowe.
Drugi składnik produktu turystycznego, tj. infrastruktura i usługi miejsca docelowego, obejmuje elementy w miejscu docelowym lub z nim związane, które umożliwiają turystom pobyt i korzystanie z atrakcji, takie jak:
• baza noclegowa - hotele, wioski wakacyjne, apartamenty, schroniska, kempingi,
• baza gastronomiczna - restauracje, bary, kawiarnie,
• środki transportu w miejscu docelowym - taksówki, autobusy, autokary, wypożyczalnie samochodów, rowerów, wyciągi narciarskie,
• obsługa w zakresie aktywnego wypoczynku - szkółki narciarskie, szkoły żeglarskie, kluby golfowe,
• sieć sprzedaży detalicznej,
• inne usługi (informacja, usługi fryzjerskie, wypożyczalnie sprzętu).
Kolejnym składnikiem produktu turystycznego są elementy stanowiące o dostępności obszaru recepcji turystycznej, które wpływają na koszt, szybkość i wygodę dotarcia turysty do miejsca docelowego. Są to:
• infrastruktura - drogi, mosty, porty lotnicze, koleje, porty morskie,
• sprzęt - wielkość, szybkość i zasięg pojazdów transportu publicznego,
• czynniki eksploatacyjne - częstotliwość połączeń, ceny przejazdów,
• regulacje rządowe dotyczące działalności transportowej.
Następnym elementem produktu turystycznego jest wykreowany przez działania promocyjne wizerunek miejsca docelowego. Składnik ten ma bardzo duży wpływ na decyzje o kupnie.
Ostatnim elementem produktu turystycznego jest jego cena. Składają się na nią m.in. koszty przejazdu, zakwaterowania oraz koszt korzystania z wybranych atrakcji miejsca docelowego.
Produkt turystyczny definiuje się w wąskim i szerokim ujęciu. W myśl pierwszego z nich produktem turystycznym jest to wszystko, co turysta kupuje (np. usługi transportowe, noclegowe, gastronomiczne, kulturalne)13. Takie podejście nie uwzględnia jednak tego, że zwykle motywem podróży nie jest jedynie korzystanie z konkretnych usług poszczególnych przedsiębiorstw i nawet najwyższa jakość tych usług nie gwarantuje zaspokojenia oczekiwań turysty14. Pozostałe elementy, związane ze sferą wrażeń i odczuć turysty, uwzględniają definicje produktu turystycznego w szerokim ujęciu.
Produkt turystyczny może występować w niezliczonej liczbie kombinacji poszczególnych elementów. Zawsze jednak powinien odpowiadać potrzebom turystów, tj. ich wyobrażeniu o produkcie turystycznym, którego konsumpcja przynosi satysfakcję15.
13 S. Medlik, Leksykon podróży, turystyki i hotelarstwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, s. 243.
14 E. Dziedzic, Obszar recepcji turystycznej jako przedmiot zarządzania strategicznego, Monografie i Opracowania 1998, nr 442, SGH. Warszawa, s. 22.
15 S. Bąk, Marketingowa koncepcja produktu turystycznego, w: Problemy zarządzania sferą kultury i tuiystyki, K. Mazurek-Łopacińska (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Warszawa-Wrocław 1999, s. 121.