ET8

58 Rozdział 4. Turystyka jako sektor gospodarki

określić efektów ekonomicznych turystyki, gdyż są one niejako rozproszone między różne rodzaje działalności gospodarczej.

Ze względu na znaczenie turystyki jako dziedziny gospodarki w skali światowej i w skali poszczególnych krajów oraz brak możliwości jej analizy w ramach standardowego systemu rachunków narodowych dość wcześnie zrodziła się inicjatywa opracowania dla niej rachunku satelitarnego³⁹. Jednym z celów tej inicjatywy było także uwiarygodnienie informacji dotyczących aktywności gospodarczej związanej z turystyką oraz zapewnienie ich porównywalności z wynikami innych dziedzin gospodarki. Opracowano kilka koncepcji takiego rachunku: inicjatywy w tym zakresie przedstawiły OECD, WTO oraz WTTC. Propozycje te przyjmowały różne rozwiązania, co powodowało, że przedstawiane wyniki rachunków znacząco się niekiedy różniły. OECD i WTO postanowiły zatem skoordynować swoje wysiłki i zaproponować wspólną metodologię. Metodologia taka została przyjęta i opublikowana w 2001 roku przez Światową Organizację Turystyki, OECD i Eurostat⁴⁰ i jest zalecana przez Unię Europejską jako instrument mierzenia efektów ekonomicznych turystyki w krajach członkowskich.

Opracowany rachunek satelitarny turystyki (RST) dla Polski z 2001 roku został przygotowany z wykorzystaniem wcześniejszej metodologii zaproponowanej przez OECD (według której opracowano RST dla Polski w 2000 roku)⁴¹, a także nowej, zalecanej przez UE. Podstawowym celem lego rachunku jest ustalenie wkładu turystyki w gospodarkę narodową na podstawie takich parametrów makroekonomicznych, jak: wartość dodana (produkt krajowy brutto), produkcja globalna, spożycie turystyczne, zatrudnienie i akumulacja.

Metodologia rachunków satelitarnych dopuszcza różne rozwiązania, zależnie od potrzeb. Dotyczy to rozszerzania zakresu prezentowanych informacji, stosowania specjalnych pojęć i definicji lub odmiennych klasyfikacji. Ale rozwiązania i obliczenia zawarte w rachunku satelitarnym powinny być tak przedstawione, aby były czytelne wszystkie powiązania i różnice w stosunku do standardowego systemu rachunków narodowych.

Istotnym elementem wybranej metodologii jest określenie zakresu RST od strony popytowej i podażowej. Przyjęto, że stronę popytową tworzą wydatki konsumpcyjne uczestników ruchu turystycznego (odwiedzający według definicji WTO). Natomiast określenie zakresu rachunku satelitarnego od strony podażowej jest znacznie trudniejsze. Generalnie przyjęte w RST rozwiązanie opiera się na zastosowaniu ujęcia według rodzajów działalności oraz wyrobów i usług, z pominięciem ujęcia według sektorów instytucjonalnych. Przyjmuje się, że podaż turystyczną stanowią wszystkie wyroby i usługi, które nabywane są w ramach wydatków turystycznych. W zastosowanej metodologii rachunku satelitarnego przyjęto rozwiązanie opierające się na wskazaniu siły związku między danym rodzajem działalności gospodarczej i związanych z nim produktów a ich znaczeniem dla konsumpcji turystycznej. Wyróżniono zatem trzy rodzaje działalności gospodarczej i odpowiadających im produktów:

^w Rachunek satelitarny turystyki dla Polski 2001, Instytut Turystyki, Warszawa 2003, s. 14—20.

⁴⁰    Tourism Satellite Account: Recommended Methodological Framework, WTO, UE, OECD, UN 2001.

⁴¹    Mensa ring the Role of Tourism in OBCO Economies. The OECD Manuał on Tourism Satellite Account s and Employment, OECD, Paris 2000.