ET6

36 Rozdział 3. Funkcje turystyki

Znaczenie funkcji wypoczynkowo-zdrowolnej turystyki nie ogranicza się jedynie do poprawy kondycji fizycznej i psychicznej poszczególnych turystów. Jest to skutek podstawowy, mający dalsze konsekwencje w postaci wzrostu wydajności i efektywności pracy wykonywanej przez osoby będące turystami, co przyczynia się do uzyskiwania lepszych wyników przez przedsiębiorstwa i całą gospodarkę. W takim ujęciu można stwierdzić, że funkcja wypoczynkowo-zdrowotna może być jednym ze stymulatorów ogólnie pojmowanego rozwoju, gdyż w optymalnych warunkach może być nośnikiem wielu korzyści społecznych, z określonymi implikacjami ekonomicznymi.

Pojawiające się dysfunkcje wypoczynkowo-zdrowotne wynikają najczęściej ze złej organizacji wyjazdów, czego konsekwencją jest nasilenie zmęczenia lub pogorszenie stanu zdrowia turystów (choroba pourlopowa). Sytuacje takie zdarzają się w przypadku złego doboru elementów programu, nieuwzględniającego np. wieku czy kondycji uczestników. Zagrożenia różnego rodzaju urazami niesie intensywne uprawianie turystyki kwalifikowanej. Globalne niebezpieczeństwa dla zdrowia turystów związane są z takimi czynnikami, jak: dziura ozonowa (powodująca obrażenia u osób korzystających ze słońca bez zabezpieczenia) czy możliwość zarażenia się różnymi chorobami, m.in. AIDS.

Funkcja kształceniowa (określana również jako poznawcza) wynika z realizacji potrzeb poznawczych człowieka podczas podróży turystycznych. Zdobywa on wówczas (bądź rozszerza) posiadaną wiedzę o kraju i świecie. Bezpośredni kontakt z otaczającą rzeczywistością powoduje, że człowiek jest bardziej otwarty na odkrywane wartości i w szczególny sposób zapamiętuje i uświadamia sobie poznawane fakty i procesy¹. Dodatkowo, podczas podróży turysta ma możliwość przyswojenia sobie określonych umiejętności, które może spożytkować w sposób praktyczny. Funkcja kształceniowa stymuluje aktywność intelektualną człowieka, co znajduje wykorzystanie w procesie kształcenia rozumianym jako „samodzielne i kierowane czynności człowieka podejmowane dla osiągnięcia określonego zasobu wiedzy o otaczającym go świecie, poznania samego siebie, zdobycia umiejętności potrzebnych mu do przeobrażenia świata i do rozwoju jego określonych uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej”². Uznaniem znaczenia turystyki w tym procesie jest organizacja wycieczek i innych form wyjazdów młodzieży szkolnej (a także osób dorosłych), których celem jest np. poznanie historii, geografii i przyrody obszarów (np. wycieczki krajoznawcze) czy nauka i doskonalenie języków obcych (np. poprzez ich wykorzystanie w praktyce).

Funkcja kształceniowa turystyki może przejawiać się w stosunku do środowiska kulturowego oraz przyrodniczego i w obu przypadkach poza realizacją głównego celu, jakim jest rozszerzenie poziomu wiedzy, może spełniać funkcje dodatkowe. Mają one na tyle istotne znaczenie w procesie kształcenia, że należy je wyszczególnić również jako elementy funkcji kształceniowej. Są to funkcje edukacji kulturowej i kształtowania świadomości ekologicznej.

Funkcja edukacji kulturowej wynika ze ścisłych związków turystyki i kultury, mających charakter dwustronny. Oznacza to, że kultura jest jednym z elementów stymulujących turystykę, turystyka zaś wpływa na zmiany w kulturze. Turystyka jest

1

   W. Alejziak, Turystyka..., op. cit., s. 42.

2

   W.W. Gaworecki, Turystyka, op. cit., s. 310.