S5002193

v dobć fimskć a stćhovśni nArodA**¹. Były nalezeny i v hrobcch a v deponatcch pfi vr» chołech starSich mohyl⁵⁰⁵ (obr. 35:1).

4. Skupinu nśstrojA (nafadi) zemćdćlskćho charakteru a k prści s pudou pfedstavuji v bezdćdovickćm dcpotu kopać. motyka, łopaty a objimky k upevnćni kosy.

a)    Żelczny masiyni a Spićaty kopść (Spićśk) s pfićnym otvorem pro topurko v tylni ćasti a s tćlem ćtvercoveho prAfezu (nim. Hauer ncbo Spitzhacke • Spitzhammer,

A 612, obr. 7) ma delku 270 mm a hmotnost 1138 graniu. Pro tento tvar nenacliazi-me v soudobych sidliStich a oppidech pfi me analogie. Jeho yyskyt na oppidech Zśvist a Stiadonice zmiAuji P. Dnia a A. Rybow¥". Śpićaky (kopaće) s tulejkou pro nasazeni topurka - dlouhć dfevćnć nasady - uvadi z oppida Manching G. Jacobiⁿ\ ktere podle nćho sloużily vice v domścnosti a v sidliStich pfi hloubeni jam, pfiko-pA a pfi kypfeni ztyrdlć pudy. neż pfi samotnych polnich praccch. Mimo jednodu-che kopaće ze sidliSt’ doby latćnskć (Idria b. Baća a Karlstein) se v pozdni dobć lateńsko objeyuji i rovne nebo zahnutć Spićńky s pfićnymi otvory pro nasadu (oppidum Essalois, Dep. Loire a Sanzeno v Tyrolsku), z nichż se v dobć fimskć vyviiiłly nejruznćjSi plochć motyky, kladiva a jine kombinovanć motyky^Ml.

b)    Pfi prści s pudou (zeminou), jako napf. pfi stavbć a hloubeni obydli (domu ad.), opevnĆni cest ći pfi hloubeni studni, stejnć jako pfi nejruznćjśich zemnćdćlskych praccch (napf. pfi zakładani a obdćlavani zelinarskych a jinych poli, pfi okopavani ovocnych strontu aj.) sloużily plochć motyky s tulejkou {nim. TtUlenJIachhacke)^M\ Płocha motyćka z Bezdedovic (A 605, obr. 6) je Stihlćho tela, s mime rozSifenou ćepeli a s neuzavfenou tulejkou, delky 97 mm (pro srovnani motyky z Kol i na jsou dlouhć 142-154 mm). Tento nastrój je velmi ćastym nślezem na pozdnć latćnsky ch sidliStich a oppidech"¹. a vyskytuje se i v depotech zelezneho nafadi a nastroju⁵⁶⁾.

c)    K dalSim nastrojum, sloużicim k prąci s pudou (zemi) patfi i łopaty a ryće (nim. Schaufel a Spaten), zastoupenym v Bczdćdov icich jen łopatami (A 609, A 616 a A 673, obr. 7). Vyvoj iyćA a łopat sledoval G. Jacobi, kteiy z pozdnć latćnskćho prostredi uvadi łopaty asi s jeden metr dlouhou nasadou (nejdfive i ćasto jen ze dreva, pozdćji s kovovym listem); teprve na konci doby latćnskć se poprvć objeyuji łopaty se SiiSim aż Sirokym, ze źeleza vykovanym listem⁵⁷⁵, kterć oznaćuje jako predchudce ryću.

Bezdćdovicke plechove łopaty (lopatky), jeden cely zachoyaly exemplar a dva ve zlomcich, mely nejspise yćtSi trojuhelmkovy list a płochy Sikmo aż kolmo zahnuty rap ukonćeny kratkym tmem ohnutym do pravćho uhlu, sloużicim k upeynćni na dfeyćnou nasadu (obr. 7).

d)    Z dalśiho zemćdćlskeho nafadi, slouźiciho ke sklizni plodin a obiloyin - kos (nim. Sense), se v bezdćdovickćin nalezu zachoyaly pouze upinaci krouźky - zdćfe (nim. Senseringe), a to v poć tu tfi kusu (A 619-621, obr. 13). Kosy i srpy patfily k bćżne vybav6 nejen venkovkych zemćdćlskych sidliSt’, ale i komunit v oppidech⁵⁸⁵). Kosy i upinaci krouźky pochśzeji z rady ćeskych oppid (Stradonice, Zavist, Hrazany⁵*'), z ćetnych sidliSt’ (v naśem regionu napf. sidliStć v Bezdćdoyicich - obr. 42:5-6) a z depo tu źeleznych pfedmćtu (kosy i upinaci krouźky: Kolin, Attersee, Kappel, Komer, Lozna, Pohanska 1/68, Wauwill, Dubicko, Beśeńov, Gajaiy ad.)*⁰⁵.

5. Zarizem a yybayu domścnosti a domu zastupuji v bezdćdoyickćm nalezu nśsledujici pfedmćty:

a) Żełezny klić (nim. SchlQssel\ A 667, obr. 6) s tćlem ćtvercoveho prufczu, dvakrśt zahnutym do pravćho uhlu a zakonćenym odlomenym kroużkem a zubem, dćlky 303 mm. Tyto hśkoyitć kliće patfi ponejyice zamkum s posuynou zastrćkou nebo zapadko u a takć perovy m zamkum ve dvefich domu, zśsobśren, dilen ad., v nćkte-

ryci* pfipadech sloużily klifie menśich rozmćru k uzavirśni (uzamykćni) truhel, skfini a skfinfik*⁰, a były vyrśbfiny v naprostć pfevaze ze żeleza, yyjimefinć pak z bronzu*⁷¹. Patfi rovnfiż k bfiżnfi nalćzanym pfcdmćtum z oppid⁴**, sidliSt*⁰ a były soufiósti i depolu se żelczny mi pfedinfity⁴*.

Klifie se vyvinuly v po/dni dobć bronzovć z fecky ch a starSich pfedloh, yynalezem pozdni doby latćnskć. v obdobi uibanizace sidliSt’ (oppid) vc vychodnich ćśstech stfedni Evropy, je dokonały pćrov^ zńmek s pćiovou zśylafikou**.

b)    TH esovitfi zahnutć haćky (nćm. S-fórmige Hacken\ A 668-669, A 715, obr. 13) o dćlce 70. 81 a 48 mm pfcdstavuji s nejvćtśi pravdćpodobnosti maić klifie⁴⁰, slou-Żici k zavirśni a otevirśni zśmkfi se zśpadkou v tmhlśch, sknńkźch a skfinich.

c)    Ziomek esovitć prohnutćho hśfiku ? (A 712, obr. 14) se stejnou funkci jako b).

d)    Soućasti zamku je i pćrovś zśvlafika - zapadka (nćm. Federstift\ A 626, obr. 6) s ofikem, o dćlce 140 mm a se dvfima pćry na odlomenćm konci, ktera je rovnćż bćżnym vy rob kem oppidślnibo prostfedi*’.

e)    Nezbytnou soućasti staveb (domu i opevnćni) były nejruznćjSi skoby - svorky (nćm. Ktammer, A 674,676,701 - obr. 7 a 14; vćtśi a delśi tesafskć skoby: A 628-629, 631-637, 641,650,666,694,703, 709,730,737-738,742 ?, 744 ?, 747,754, 764, 769, 780-781 - obr. 10-13) a hfeb (nćm. Nagel:; A 625, obr. 10) a nyt (nim. Niet, Sti/k, A 782, obr. 15) s polokulovitou hiavou, ktere rovnćż zastupuji nejbćź-nćjSi vybavu keltskych domacnosti na oppidech i venkovskych sidliStich⁴⁰. Skoby - svorky a vćtSi tesafskć skoby byvaji rovnćż fiasto soućasti hromadnych nalezu źeleznych nastroju a nńfadf’"’, menśi tv ary sloużily ponejyice k rcparaci rozbitych hlinćnych nadob⁷⁰.

Obr. 27. Ułożeni pokładu żdeznych pfedmćtfi (dc-potu 1/68) na oppidu Pohanska (obce Płąveckć Podhradie, okr. Senica - Slovenskń republika) v obalu z organickć Iśtky (podle PauKka 1976. 31, obr. 6:1).

f)    K bfiżnć vybavć domacnosti (kuchy nć) dale patfily nejruznćjSi noże (nćm. Messer) a noże s kroużkem na rukojeti (nim. Riggriffmesser,

A 607 - cely, A 606. 683, 693 a 695 - zlomky, obr. 6 a 14).

Zachovan^ nuż (A 607) dćlky 256 mm a vćtSi ziomek (A 606) dćlky 134 mm, maji mirne pro-l luiuty hfbet, ćepel trojuhelnikove-| ho prurezu a rukojet’ ukonćenou neuzavfenym kroużkem⁷⁹. Jsou pomćrnć masivni a dlouhć, nedo-saluiji vśak dćlky velkych sekaćo-vitych nożu - sekaću (35-40 cm).

Sloużily v domacnosti pfedevSim ke ćtvrceni domaciho doby tka a divokć zvćfe, k porcovani a rozłożeni masa a mohly byt i ve vyba-vć lovcu. V pozdni dobć latćnskć je nachazime v żeleznćm inventafi fieskych i ostatnich stfedoevrop-skych oppid, stejnć jako i v neo-pevnćnych sidliStich⁷*¹ a v nćkteiych depotech źeleznych pfedmćtfl⁷⁰.

MpnSi a maić tvaiy były użiyśny

41