scan0003 (88)

Rys. 8-4. Zasada działania refraktometru Abbego [10]

I    — źródło światła, 2 — lusterko, 3—pryzmat dolny, 4 — pryzmat górny, 5 — powierzchnia matowa dolnego pryzmatu rozpraszająca światło, 6 — gładka powierzchnia górnego pryzmatu, 7 — warstewka badanej cieczy, 8 — pryzmaty kompensacyjne (monochroma-tor), 9 — soczewka skupiająca, 10 — skala,

II    — okular, 12 — pole widzenia w okularze

nurzeniowego Zeissa

1 — źródło światła, 2 — zwierciadło, 3 — naczynie pomiarowe z badaną cieczą, 4 — pryzmat szklany, J—kompensator, 6 — obiektyw, 7—skala okularu, 8 — okular

Refraktometr zanurzeniowy (rys, 8-5) jest zbudowany tylko z jednego pryzmatu, podlegającego zanurzeniu w badanej cieczy. Zasada działania tego refraktometru jest podobna do zasady działania refraktometru Abbego, tzn. promienie świetlne padające na pryzmat pod kątem mniejszym od 90° są kierowane do jasnej części pola widzenia. Refraktometry zanurzeniowe są skalowane zwykle w zakresie od -5 do +105 podziałek, a na noniuszu odczytuje się ich dziesiąte pięści. Odczytane wartości podziałek przelicza się na wartości pspółczynników refrakcji lub też procentową zawartość składników W badanych środowiskach. W tym celu stosuje się odpowiednie tabele przeliczeniowe.

JSaletą refraktometrów zanurzeniowych jest możliwość utrzymywania fCiśle określonej temperatury próbek poddawanych badaniu, przez ^Utrzymywanie naczynek pomiarowych w łaźni wodnej o odpowiedniej temperaturze. Wadą natomiast jest to, że do badania używa się Stosunkowo dużej objętości próbek, szczególnie w porównaniu z 1-5-3 kroplami w przypadku refraktometru typu Abbego.

Refraktometry ręczne (rys. 8-6) są zbudowane z dwóch [pryzmatów, między które wprowadza się cienką warstewkę badanej feieczy i po skierowaniu drugiego końca refraktometru w kierunku źródła światła w okularze odczytuje się procentową zawartość cukru w badanym środowisku, jako wartość na skali odpowiadającą granicy Bwóch części pola widzenia. Aby zwiększyć dokładność odczytów, buduje się refraktometry ręczne o skalach cząstkowych, np. 0-5-35%;

Rys. 8-6. Refraktometr ręczny (lunetkowy): a) zasada działania, b) widok z boku c) widok •góry, d) pole widzenia ze skałą [5]

/ -telunetka, 2 — wkręt regulacyjny, oprawa okularu, 4,— pryzmat pomiarowy, 5 — pryzmat Kietlający, 6 — pryzmat pomiarowy, 7 — pryzmat kompensacyjny, 8 — obiektyw, 9 — soczewka, JO —płytka ogniskowa, 11 — okular

257