Scan0071

II

+M₀J,

-0>o

Ruch w lewo O

M₀ = f(co₀)

Moment oporowy bierny

M₀~f(u₀)

Moment oporowy bierny ¹

™o    +co₀

Ruch w prawo

IV

Rys. 4.6. Prezentacja momentu opon wego biernego dla obu kierunków m szyny roboczej [ 16]

-M₀

(rys. 4.6) i są oznaczone symbolem M_ob,. W urządzeniach tych przy zmianie kierunl ruchu następuje zmiana znaku momentu oporowego. Iloczyn momentu i prędkości tik-obu kierunków ruchu zachowuje stale jednakowy znak, co oznacza, że układ niezak nie od kierunku ruchu wymaga dostarczenia mocy czynnej.

Gdy moment oporowy ma zwrot niezależny od kierunku ruchu mechanizmu, iw żywa się czynnym lub potencjalnym (rys. 4.7). Momenty czynne (oznaczone sym bólem M_oc) występują wówczas, gdy w pewnym okresie cyklu roboczego energii potencjalna jest magazynowana w mechanizmie roboczym, np. przy podnoszeniu k« dunku w urządzeniach do transportu pionowego. W urządzeniach tych moment opu rowy M₍₎ pochodzi od siły ciążenia F₀ podwieszonego ładunku - masy m, działoh cej na ramieniu bębna linowego wyciągarki (rys. 4.8). Niezależnie od kierunku nu In urządzenia (góra - dół) zwrot siły ciążenia pozostaje stały, a więc i moment opom wy M_oc nie zmienia swego znaku. Dla takiego urządzenia, gdy następuje rozładowit nie energii potencjalnej (przy opuszczaniu ładunku), moment oporowy urządzeni.

^+w0(	Ruch	M0=f(u0)
	iv górę	Moment oporowy
		bierny
	M0 co0
		+ M0
	M0 u)0	Moment oporowy czynny
	Ruch iv dół
-co0

Rys. 4.7. Prezentacja momentu oporowego biernego (podnoś/,e nie) i czynnego (upita/t /aule) la diinku mas/yny lohoi /r| 11f• |

• godny z kierunkiem ruchu i wymusza ten ruch, jest więc momentem czynnym. U; yn momentu i prędkości dla obu kierunków ruchu występuje z różnym znakiem, oznacza, że układ przy podnoszeniu wymaga dostarczania mocy, zaś przy opusz-<11111 oddaje moc. Silnik musi wytworzyć moment hamujący, lic zależnie od tych charakterystyk istnieje wiele mechanizmów, w których mo->Hv oporowe zależą nie tylko od prędkości obrotowej, ale także od drogi, którą po-fci niije mechanizm, ewentualnie od czasu lub kąta obrotu (położenia). Mogą to być = • yny z korbowodami, pompy i sprężarki tłokowe, maszyny kuźnicze, windy bez : . wyrównawczej i przeciwwagi, nożyce itp.

Podczas rozpatrywania charakterystyk mechanicznych maszyn roboczych należy \ •jjilęlać o tym, że w chwili rozruchu jest zapotrzebowanie na zwiększony moment Ulika, wynikający z tarcia statycznego.

i 1,5. Moment bezwładności

M-nnent bezwładności J określa inercję ciała wirującego wokół osi. Oblicza się go - urnę iloczynów mas elementarnych i kwadratów ich odległości od osi obrotu:

k

J - mi r\ + nt2r₁ + m,r.    m_lr_i    (4-9)

/= i

l/ir: ./ - moment bezwładności ciała, w kg-nr; /??,■ - masa elementarna, w kg; odległość masy elementarnej od osi obrotu, w m.

\ praktyce, moment bezwładności bryły obrotowej jest wyznaczany z zależności:

(4-10)

9

J = mR~_h

2 ✓

!= ir: m - masa ciała wirującego, w kg; R_b - kwadrat promienia bezwładności ma-w nr.

^    9

i wadraty promieni bezwładności R~_h dla kilku wybranych typowych brył spotykali najczęściej w układach napędowych podano w tabeli 4.2.

Pioducenci silników elektrycznych często podają w katalogach moment zamacho-(i O zamiast momentu bezwładności. Zależność między momentem bezwładno-

i i momentem zamachowym określa wzór:

(4-11)

U l.* a mi>.

Wówczas:

U Ir / momonl bezwładności, w N-m s’ lub kg-m²; G - ciężar ciała wirującego, |m. . .pn .'. mi . u*niskie w m-s I) ■ 4R_h ■ kwadrat średnicy bezwładno-i w iii .lip momeiii /nmmltowy. w Nin