ScanImage051

107

106

pośredników w wymianie, a więc dla bardzo szerokiego kręgu społ Każxic z tych zwierząt opiewane było przez Finów w pieśniach i ^ -specjalnymi obrzędami (M. Haavio, 1979, s. 48 n).

Analizując omawiany „kalendarz” można dojść do wniosku, że _m kańcy Północy europejskiej stosując słoneczny podział czasu, dzielili rok* 9 nierównych części, co wynika z przestrzeni zajmowanej przez fi *^C; zwierząt. Każda składała się z 9 mniejszych jednostek lub z ich wiclof ^ ności. O tym informuje liczba nacięć na obwodzie koła, mieszczących* w czasie, któremu patronowało konkretne zwierzę. Zachowana wśród I * ności estońskiej i fińskiej tradycja o stosowaniu słonecznego podziału czaf w odległej przeszłości i nieznajomość grupowania dni w^r miesiące (E p^'. 1938, s. 397), w znacznym stopniu uwiarygadnia przytoczone wyżej intJ pretacjc kalendarza fińskiego. W przypadku Finów Zachodnich, zwłaszol populacji żyjącej w strefie lasów mieszanych, dość wcześnie podlegają wpływom cywilizacji środkowoeuropejskiej, należy się liczyć z pewnym modyfikacjami sposobów liczenia czasu i włączenia do obserwacji zachowa nia księżyca. Zważywszy, że Bałtow^rie i Skandynawowie swój czas odmierza przemianami faz księżyca, a oni przecież byli najbliższymi sąsiadami Finóa Zachodnich, należy się liczyć z możliwością, iż we wczesnym średniowieczu przynajmniej Finom Suomi, Liw'om i Estończykom księżycowy system podziału czasu nie był obcy. W każdym jednak przypadku tradycja kultu dla zwierząt przedstawionych na omówionym „kalendarzu”, przetrwała u wszystkich Finów Zachodnich po now^rożytność.

R>t. 46. Różne typy fińskich krzesiw żelaznych z brązowymi rękojeściami (S.I. Kockurkina, 1981,

V.V. Siedov, 1987).

Ryc. 45. Zachodniofińskic ozdoby z I tysiąclecia n.e. 1 - zausznica, 2-7 - zawieszki, 8 -**¹”¹*

(V.V. Sicdov, 1987).

Wiedza ludów zachodniofińskich o otaczającej ich przyrodzie i świecie oparta była wyłącznie na doświadczeniu i obserwacji, bez potrzeby wnikania w istotę rzeczy i prób zrozumienia ich natury. W sytuacji, gdy obserwowane zjawisko należało wyjaśnić, sięgano do sfery wierzeń kultu religijnego i magu- W zdobnictwie wytwarzanych przedmiotów zawierano wątki związane ze ^^gólnie ważnymi kultami. Do nich należał właśnie kult zwierząt artykułowany przedstawieniami ich postaci w sposób naturalistyczny, stylizo-*any lub symboliczny. Figurki dzikich kaczek rzeźbione w drewnie lub ^osci (ryc. 47) oraz odlewane z brązu (ryc. 45), kobiety przywieszały do ub przypinały na piersi. Dzika kaczka bowiem miała w magii rolę ***** *^ono i piersi kobiece przed złymi mocami. Zawieszki grzebie-^e stylizowanym figurkami dzikich kaczek, krzesiwa zdobione figur-rję • °ⁿ* l^ub psów (ryc. 46, 7), miały magiczne właściwości. Zgodnie z wie-* Finów, zapewniały ich posiadaczowi opiekę i pomoc w trudnych płya ‘ l*^ardzo popularny był ornament falistych linii symbolu wiecznie Fińi-^W0Cty, motyw ślimacznicy, rozety, dysku, to symbole słońca.

Ula ni ¹ styl zwierzęcy w zdobnictwie przedmiotów użytkowych i ozdób były ^wspólncgo z normańskim stylem Vcndel mimo, iż podstawą obu ^c’°hki ^ZOOm°rficzne. Charakterystyczny dla stylu Vcndcl motyw ple-^st^^puJ^e w fińskim zdobnictwie niezwykle rzadko i to tylko w sztuce • ^w całości można go porównać jedynie do sztuki Finów Wołżańskich