skanowanie0005

294 Gatunki wypowiedzi w analizie styustycznej

nia lub zniechęcenia do kontaktu z utworem [por. o funkcji nakłaniającej i sposobach wyrażania opinii - w kolejnych podrozdziałach]. Cel ten osiąga się najłatwiej, jeżeli odbiorca uznaje opinie recenzenta za własne lub przynajmniej możliwe do zaakceptowania. Jednym zaś ze środków do tego celu prowadzących (niektóre sygnalizowaliśmy wyżej, np. użycie wszechogarniającego my, uogólniających form bezosobowych czasowników, py-tan retorycznych i pozornych, konstrukcji modalnych, odniesień do czy- -telnika) jest dostosowanie formy przekazu do oczekiwań odbiorców i charakteru medium, na przykład adresowanie tekstu oceniającego grę komputerową do zorientowanych w tym przedmiocie i nim zainteresowanych czytelników z wykorzystaniem słownictwa specjalistycznego:

[6] Wyraźnie odczuwa się różnice między autami miejskimi, dopalonymi roadsterami i wyspecjalizowanymi wyścigowymi ffff§yorami, o rajdowych WCR-Ę;li nie wspominając. W głębokim Jak gry róle-playing trybie kariery na motofetyszystów czeka 150 autentycznych wozów ponad 40 produMjitóify drobiazgowe opcje tuningu i ciułanie groszy za kolejno wygrywane zawody [Rafał Belke, Gran Turismo 3: A-Spec, „Machina”].

W powyższym tekście użycie specjalistycznej terminologii jest nie tylko zdeterminowane przez fakt opiniowania gry komputerowej, ale stanowi również sygnał niwelowania dystansu między nadawcą a odbiorcą, znak przynależności obu uczestników aktu komunikacji do wspólnego „kręgu wtajemniczonych” - znawców gier komputerowych. Pewnym zagrożeniem dla recenzenta stać się jednak może nadużywanie słów specjalistycznych, zwłaszcza jeżeli założony odbiorca nie jest na to przygotowany. Stanisław Bortnowski zauważa: „Pisząc recenzje, musisz postawić sobie pytanie, dla kogo je piszesz i po co je piszesz.[...] Recenzję zbyt trudną czytelnik odrzuca, ze zbyt łatwej kpi sobie. Denerwują go recenzje pisane dla drugiego recenzenta, czyli pomylone w adresie, recenzje «nadfachowe», niejasne, naszpikowane terminologią” [Bortnowski 1999, s. 135].

Niwelowaniu dystansu w recenzji służy też użycie słownictwa środowiskowego oraz mocno nacechowanych potocyzmów¹⁹, na przykład:

¹⁵ O roli potocyzmów w recenzjach popularnych Władysław Lubas pisze, iz służą one nadawcy „do przeistoczenia się za wszelką cenę w równego odbiorcy partnera dyskursu, do nawiązania i podtrzymywania kontaktu oraz zniwelowania wszelkich różnic prestiżowych’^

[7]    «Senioritę» znają już wszyscy, ale na tej płycie jest więcej coolo-wych fcawa/fcdw. fPezet-Noon. Muzyka klasy§|na, „TwMPjj. *

[8]    Numery wygrzebane z szuflady nieżyjącego Magika, na świeżo oderzane i doprawione przez Straho. Nie ma może rewelacji, fak

płycie, ale nie ma też obawy, że ktoś chce nam wcisnąć kit. Szkoda tylko, że ten skład nic już nie nagra. [Słuchamy - oceniam#.;:.Fi-

_i;^Wybór> formy językowej (odmiany języka, stylu) jest sygnałem chęci autora recenzji, aby być postrzeganym jako członek tej samej grupy (sub-kultury) eOkbdbBflfea. O^ypreowanie się recenzenta na „swojego” człowieka nie posuwa się jednak zbyt daleko - zawsze bowiem zachowuje on ' siegSkipozycję uprjfewifejcipaną, rezerwując dla jsiebie rolę lepiej poinformowanego, bardziej znającego się narzeczy, albo przynajmniej wcześniej $&p|iznaoe|o z recenzp^lnjfe tekstem. Związany z autorytet wykorzystuje zwykle głównie po to, by przekonać odbiorcę, a więc zachęcić lub zmej||g|p go do kontaktu %■. recenziwanySh, dziełem, # przez to zainicjować dialog z odbiorcą.

Zdarza slftl&iynde ypytłśw^czy ^ijj|gj^a n4 recenzenłichszablono-wość ocen, ogólnikowość i zbytnią fragmentaryczność opisu i wartościo-iWśitfiśy czego pNpążem może być Jffosopfanie btgfcałas^h J skostni^jy^i określeń (np. książka ta jest prawdziwą kopalnią wiedzy) oraz niepełnych “Semantycznie słów-wytrychów (np| cfmdwyiĘdtd^smąiĘ/, ^fftyj.

11.3. Intencje i funkcje wypowiedzi

Nadrzędną intencję komunikacyjną wpisaną w tekst recenzji przez nadawcę można scharakteryzować za pomocą formuły eksplikacyjnej skonstruowanej według metod modelowania genrów mowy Anny Wierzbickiej [Wierzbicka 1983]:

co jest podporządkowane nakłanianiu, bo recenzent „dzięki temu może przekazać swoje widzenie rzeczywistości, a przede wszystkim ją ocenić. Ucząc na jednomyślność z odbiorcą" [Lubaś 2000, s.||(5).    się nam jednak, że tak&t kształtowanie sytuacji komunika-

cyjnej zawsze wnosi do niej element sztuczności, bo pełnej równości osiągnąć się nie da, co więcej, byłaby ona sprzeczna z istotą sytuacji recenzenta-eksperta.