Skanowanie 09 03 08! 43 (14)

nia przenoszone drogą fekalno-oralną, mogą przebiegać bezobjawowo, po-ronnie lub objawowo.    ’ .

Objawy Charakterystyczne objawy to biegunka i wymioty z towarzyszącą gorączką. Wirusy wnikają do komórek nabłonka dwunastnicy i górnych odcinków jelita cienkiego, powodując ich uszkodzenie. Są przyczyną zaniku kosm-ków jelitowych, co w konsekwencji prowadzi do ostrego zespołu zaburzeń wchłaniania. U noworodków zaburzenia równowagi elektrolitowej i szybkie odwodnienie organizmu może być przyczyną zgonu. Przebycie zakażenia pozostawia trwałą odporność, chociaż zdarzają się sporadyczne reinfekcje.

Kaliciwirusy

Budowa Kaliciwirusy to rodzina sferycznych (średnica 27-40 nm) wirusów, o symetrii dwudziestościanu, bezosłonkowych, zawierających RNA w genomie. Są to wirusy chorobotwórcze dla ludzi i zwierząt.

2^r,akażenia W obrębie rodziny kaliciwirusów występują norowirusy (dawniej wirusy Norwalk), które wywołują u ludzi, szczególnie u osób podróżujących epidemiczne zapalenie żołądka i jelit.

Objawy Zakażenie powoduje zanik kosmków jelitowych. Pojawiające się przeciwciała u zakażonych osób dają tylko odporność przejściową. Wirusy nie na-mnażają się w hodowlach komórkowych, ale można je wykazać w kale chorego przy użyciu mikroskopu elektronowego.

Astrowi rusy

Budowa Astrowirusy to rodzina wirusów, których nazwa pochodzi od charakterystycznego kształtu gwiazdy pięcio- lub sześcioramiennej, widocznej w mikroskopie elektronowym. Cząstki wirusowe nie mają osłonki, ich średnica wynosi 28-30 nm. Genom stanowi jednoniciowy RNA.

Zakażenia Zakażenia dotyczą głównie małych dzieci, u których objawiają się łagodną biegunką i wymiotami.

Rabdowirusy

MAŁGORZATA BIERNAT-SUDOLSKA    ,    ■

Budowa i właściwości Do rodziny Rhabdoviridae należą wirusy z jednonicio-wym RNA o ujemnej polamości, tworzące pałeczkowate wiriony o spiralnym ukłądzie kapsomerów (ryc. 43). Wiriony otoczone są osłonką, stąd ich wrażliwość na rozpuszczalniki tłuszczowe. Detergenty i enzymy proteolityczne zmniejszają zakaźność wirionów. Rodzina Rhabdoviridae obejmuje dwa ro-"dzaje: yesiculovirus oraz Lyssavirus. ,

Zakażenia Wirusy z rodzaju Vesiculoviriis wywołują endemiczne zakażenia u bydła, rzadziej u koni lub świń, u człowieka natomiast są przyczyną pęche-rzykowatego zapalenia jamy ustnej.

Infekcja zwykle jest łagodna i samoograniczająca, niekiedy jednak może przybierać charakter ostrego stanu zapalnego z objawami grypopodobnymi. Zakażenia tego typu obserwowano u pracowników laboratoriów oraz osób mających kontakt z padłymi, chorymi zwierzętami. Wirusy te mają małe znaczenie patogenne i epidemiologiczne.

Wirus wścieklizny

Epidemiologia i zakażenie Wirus ten należy do rodzaju Lysscivirus i stanowi szczególnie istotny czynnik patogenny zarówno dla zwierząt, jak i ludzi. Wścieklizna jest ostrą chorobą ośrodkowego układu nerwowego, głównie dzikich ssaków, rzadziej ptaków. Występuje endemicznie wśród zwierząt wolno żyjących na całym świecie z wyjątkiem Australii i Wielkiej Brytanii. Głównym źródłem zakażenia w Polsce jest lis. Pokąsane przez chorego lisa zwierzęta domowe, głównie psy i koty, mogą być źródłem przypadkowego zakażenia dla człowieka.

Wirus wścieklizny jest przykładem wirusa wykazującego neurotropizm. Zakażenie prowadzi do degeneracyjnych zmian w komórkach nerwowych i rozsianego nacieku komórek jednojądrzastych wokół naczyń krwionośnych. Prawie zawsze choroba kończy się zejściem śmiertelnym. W większości przypadków zakażenie szerzy się przez ukąszenie zwierzęcia, czasami wystarcza zadrapanie lub nawet tylko wdychanie cząstek zakażonego materiału. Wirus namnaża się w komórkach mięśniowych w miejscu ukąszenia, następnie wni-

215