Skanowanie 09 03 08! 43 (17)

Ryc. 45. CykJ replikacji wirusa HIV. 1 - przyłączenie HIV do receptora CD4, 2 - odpłasz-czenie, 3 - przepisanie ssRNA na dsDNA przy udziale odwrotnej transkryptazy (RT), 4 - transport do jądra komórki, 5 - integracja z chromosomem, 6 - transkrypcja, 7 - translacja białek regulatorowych i strukturalnych, 8 - organizacja potomnych wi-rionów, 9 - uwalnianie przez pączkowanie.

Patomechanizm zakażenia Zakażenie wirusem HIV rozpoczyna się z chwilą związania się wirionu z powierzchnią wrażliwej komórki. Następuje połączenie wirusowej gpl20 z receptorem CD4, potem fuzja osłonki wirusowej z błoną komórkową, w której uczestniczy gp41, i nukleokapsyd wnika do cy-toplazmy komórki. Po odpłaszczeniu wirusowe RNA zostaje przepisane na dwuniciowe DNA. W tym unikatowym procesie uczestniczy wirusowa odwrotna transkryptaza (rewertaza). Następnie DNA wędruje do jądra komórki, gdzie przy udziale wirusowej integrazy może zostać włączone w dowolnym miejscu do komórkowego DNA w chromosomie. Ta forma wirusa nosi nazwę prowirusa. Od tej chwili zintegrowane wirusowe DNA ulega podwajaniu łącznie z .genami komórki w trakcie podziałów komórkowych. W tej postaci wirus może przebywać w komórce latami, nie wykazując żadnej aktywności (stan utajenia). Czynnikiem wzbudzającym wirusowe DNA do ¹ transkrypcji i tworzenia RNA może być stan pobudzenia komórki, np. na skutek nadkażenia innym drobnoustrojem czy uwalnianymi cytokinami Niektóre z cząstek nowo powstałego RNA stanowią materiał genetyczny dla nowej ge-. neracji wirusów, inne nici służą jako mRNA do translacji białek wiiusowych.

Uwalnianie potomnych wirionów może następować powoli (proces wypącz-, kowywania) lub nagle, co jest połączone z liżą komórki. Schemat replikacji HIV przedstawia ryć. 45.

Uszkodzenie limfocytów CD4 zaburza odporność zarówno komórkową, jak i humoralną. Zakażone limfocyty i monocyty rozprzestrzeniają wirusa do wielu tkanek, w tym do ośrodkowego układu nerwowego. Zaatakowany organizm traci .zdolność skutecznej obrony przed zakażeniami i procesami rozro-• stowymi, dochodzi do rozwoju ciężkich zakażeń oportunistycznych i do pojawienia się rzadkich typów nowotworów, charakterystycznych dla stadium AIDS.

Do zakażenia HIV dochodzi przez kontakt seksualny z zakażonym partne-rem, gdyż wirus jest obecny w wydzielinie dróg rodnych i nasieniu. Komórkami pierwotnie zakażanymi są makrofagi lub limfocyty błon śluzowych dróg moczowo-płciowych i odbytnicy. Z komórkami tymi wirus jest transportowany do okolicznych węzłów chłonnych, gdzie ulega intensywnej replikacji. Do zakażenia może także dochodzić drogą krwi, przez używanie zanieczyszczonych krwią igieł i narzędzi (np. narkomani), przetoczenie zakażonej krwi lub podanie preparatów krwiopochodnych (głównie czynników krzepnięcia). Zakażenie od matki przenosi się na dziecko przez łożysko, krew . i wydzielinę kanału rodnego (zakażenie okołoporodowe) i z mlekiem matki.

Zakażenia W ciągu 1-3 tygodni od wniknięcia HIV do organizmu u większości pacjentów pojawiają się objawy tzw. ostrej choroby retrowirusowej, w której stwierdza się wysokie wartości HIV we krwi obwodowej i następuje spadek liczby limfocytów CD4 (ryc. 46).

Ponieważ objawy nie są charakterystyczne, często zakażenie w tym stadium nie jest rozpoznawane. Stan ten szybko mija, następuje pozorne samoistne wyleczenie. U części osób nie występują żadne uchwytne zmiany kliniczne, chociaż osoby te są równie zakaźne jak te, u których wystąpiła ostra choroba retrowirusowa.

221