i
■
jgderko
IM liii' I i:; | |
i- |
fragment |
otoczki | |
jądrowej |
PROFAZA
błona komórkowa
kondensujqce
chromosomy
powstające wrzeciono dwubiegunowe centrosfera z obszarem organizującym mikrotubule
PROMETAFAZA
ANAFAZA
gwiazda
(biegun wrzeciona)
CYTOKINEZA
odtworzona
otoczka
jądrowa
-pierścień kurczliwy '
;r-!
- ciałko środkowe
Rys. 20.3. Schemat mitozy
od siebie i stają się biegunami wytwarzającego się wrzeciona podziałowego. Strukturą odpowiedzialną za organizację mikrotubuli wrzeciona podziałowego jest zapewne centrosfera okołocen-triolowa zawierająca cyklinę. Nie jest nią sama centriola, gdyż w komórkach organizmów anastrainych nie mających centrioli wrzeciono podziałowe jest również wytwarzane.
chromosomy z mikrotubulomi kinetochorowymi
gładka
Rys. 20.4. Schemat przedstawiający budowę zbiorników siateczki środplazmatycznej gładkiej komórki w metafazie. Kształt i ułożenie zbiorników odpowiadają kształtowi i ułożeniu wrzeciona podziałowego i jego składników
W skład wrzeciona podziałowego wchodzą mikrotubułe biegunowe, które biegną od centrioli w kierunku drugiego bieguna nie zawsze do niego dochodząc oraz mikrotubułe kinetochorowe: od centrioli do kinetochoru każdego chromosomu siostrzanego. Liczba cząsteczek tubułiny wchodzących w skład jednej mikrotubuli wrzeciona podziałowego wynosi ok. 108, a liczba mikrotubul łączących się z jednym kinetochorem jest bardzo różna (w komórkach człowieka 20-40 mikrotubul). Struktura pojedynczych mikrotubul wrzeciona podziałowego ulega znacznym zmianom w czasie mitozy. Mikrotubułe profazowego i metafazowego wrzeciona składają się każda z 13 protofilamentów, natomiast w anafazie z 14-15 protofilamentów. W czasie anafazy mikrotubułe biegunowe znacznie się wydłużają. Zbiorniki siateczki środplazmatycznej układają się w aparacie mitotycznym w sposób (rys. 20.4), który sugeruje, że pełnią one funkcję stabilizowania przestrzennego tego aparatu. Wydłużone zbiorniki biegnące wzdłuż mikrotubul wrzeciona podziałowego wytwarzają z nimi połączenia, co może odgrywać pewną rolę w mechanizmie ruchu chromosomów w anafazie. Cysterny i pęcherzyki siateczki środplazmatycznej gładkiej są zbiornikami jonów Ca2+, które pod koniec metafazy przenikając do cytoplazmy uruchamiają mechanizmy przemieszczania chromosomów.
W czasie profazy obniża się szybkość biosyntezy makrocząsteczek. Szybkość biosyntezy białek spada do 15% lub poniżej, w porównaniu z interfazą. Podobnie obniża się szybkość biosyntezy RNA, a także węglowodanów. Zwolnienie anabolizmu wiąże się z drastycznym obniżeniem zdolności transkrypcyjnych chromatyny wskutek jej kondensacji. W profazie zachodzi znaczne obniżenie lepkości cytoplazmy, co ułatwia ruchy chromosomów.
345