Syst Finansowy108 109

kresie spełniają głównie spółki podległe bankom zagranicznym. Dodatkowymi czynnikami ograniczającymi rozwój bankowości inwestycyjnej jest brak rozwiniętych instytucji rynku kapitałowego oraz kadr mających umiejętności pozwalające na realizację zadań przypisanych bankowi inwestycyjnemu. Podobnie jest w bankowości hipotecznej. Mimo uchwalenia ustawy o bankach hipotecznych¹ rozwój tych banków jest powolny. Zdecydowały o tym zarówno czynniki formalnoprawne (restrykcyjny charakter ustawy, przewlekłość postępowania w sprawach sądowych o ustanowienie hipoteki, długotrwały tryb egzekucji sądowej z zabezpieczenia hipotecznego, nieuporządkowany stan prawny większości nieruchomości), jak też ekonomiczno-finansowe (słabo rozwinięty rynek nieruchomości, wysokie oprocentowanie kredytów hipotecznych, niski stan kapitałów) oraz psychologiczne (brak woli i chęci zaangażowania się banków i inwestorów w długookresowe przedsięwzięcia hipoteczne) (Pomorska, 1999),

•    Bankowość ekologiczna i elektroniczna nie stoi jeszcze w Polsce na wysokim poziomie w porównaniu z wysoko rozwiniętymi krajami. Nie spełnia też wielu warunków prawnych, ekonomicznych, technicznych i psychologiczno-świa-domościowych. Stoją jednak przed nią ogromne możliwości rozwojowe.

Warto wspomnieć też o instytucji, która ma już trwałe miejsce w polskim systemie finansowym i jest zbliżona (jeśli chodzi o zasady funkcjonowania) do instytucji bankowych. Mam tu na myśli Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo--Kredytowe (SKOK), które zostały powołane do realizacji idei samopomocy finansowej, polegającej na wzajemnym kredytowaniu się członków kas ze zgromadzonych przez siebie w kasie środków pieniężnych. Ten charakter działania kas odróżnia je od banków jako instytucji komercyjnych (choć będących również instytucjami zaufania publicznego). SKOK świadczą ograniczony zakres usług na rzecz swoich członków. Do najczęściej świadczonych usług można zaliczyć: przyjmowanie lokat, udzielanie pożyczek i kredytów oraz przeprowadzanie rozliczeń finansowych.

2.2.3. Perspektywy rozwoju

Cztery grupy czynników wyznaczają kierunki rozwoju polskiego systemu bankowego:

•    miejsce polityki pieniężnej i systemu bankowego w realizacji wyznaczonych kierunków polityki gospodarczej, w związku z trwającą transformacją ekonomiczną kraju,

•    konieczność stabilizacji systemu bankowego oraz ugruntowania kryteriów efektywności i uczciwości w jego funkcjonowaniu,

•    dostosowanie do wymagań konkurencji na rynku usług bankowych oraz do kryteriów określonych przez ustawodawstwo Unii Europejskiej,

•    uwzględnienie współczesnych i przyszłych tendencji na globalnych rynkach finansowych.

Waga pierwszej grupy czynników określona jest w szczególności przez udział polityki pieniężnej oraz (w sensie operacyjno-wykonawczym) całego systemu bankowego w realizacji podstawowego zadania polityki pieniężnej, jakim jest hamowanie inflacji.

Ponieważ na stopę inflacji wpływa duża liczba czynników, zarówno o charakterze monetarnym jak i pozamonetamym, przed systemem bankowym, a w szczególności przed Narodowym Bankiem Polskim, stoją zadania dotyczące kontroli podaży pieniądza i tworzenia odpowiedniego środowiska monetarnego sfery realnej, oddziałującego antyinflacyjnie na podmioty gospodarcze. Banki w stosunkach z podmiotami finansowymi i niefinansowymi muszą stosować takie ekonomiczne instrumenty i kryteria, które wymuszają postępowanie tych jednostek zgodne z regularni gospodarki rynkowej, zapewniające wysoką efektywność. W tym sensie sprzyjać to powinno ograniczaniu działania kosztowych czynników inflacjogen-nych. W. Koziński, wymieniając czynniki określające skuteczność polityki pieniężnej, takie jak: wzajemne relacje wszystkich składowych polityki gospodarczej, komplementamość wewnętrznej polityki pieniężnej, nieselektywność polityki pieniężnej oraz poprawnie dobrany poziom restrykcyjności polityki pieniężnej, stwierdził, że „...trudne środowisko pieniężne dla wszystkich podmiotów gospodarczych [...] tworzy warunki racjonalności zachowań ekonomicznych”².

Konieczność ustabilizowania systemu bankowego oraz ugruntowania kryteriów efektywności i uczciwości w jego funkcjonowaniu wiąże się z niezbędnością konsolidacji tego sektora, a także z koniecznością zmiany zasad funkcjonowania nadzoru bankowego. Konsolidacja, w świetle aktualnej sytuacji polskiego sektora bankowego oraz warunków konkurencyjności na europejskim rynku usług bankowych, jest zabiegiem, którego nie da się uniknąć. Musi ona mieć formę konsolidacji kapitałowej (łączenie banków, powstawanie holdingów finansowych) oraz formę konsolidacji wykonywanych przez banki czynności i usług.

Z kolei w odniesieniu do nadzoru bankowego można spodziewać się realizacji postulatów dotyczących (Zaleska, 1999, 200la):

•    intensyfikacji współpracy krajowych instytucji nadzoru,

•    harmonizacji nadzoru nad rynkiem pieniężnym, kapitałowym i ubezpieczeniowym,

•    ograniczenia regulacji zewnętrznych na rzecz regulacji wewnętrznych,

•    ograniczenia regulacji o charakterze ilościowym na rzecz regulacji o charakterze jakościowym,

•    skoncentrowania działalności instytucji nadzorczych na określaniu warunków rozpoczęcia działalności przez precyzyjne procedury licencjonowania banków i monitorowania ich sytuacji oraz na interweniowaniu w przypadku pojawiania się trudności,

•    zwiększenia roli instrumentów pochodnych w ograniczeniu ryzyka bankowego,

24

1

Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych, Dz. U. 1997, nr 140, poz. 940.

2

W. Koziński (1994), s. 1.