035 7

68 ekonomika oświaty

ekonomika oświaty (ekonomika kształcenia), nauka, której zadaniem jest badanie związków i zależności ekonomicznych występujących w dziedzinie oświaty. Podobnie jak inne ekonomiki szczegółowe, e.o. posługuje się metodami badań właściwymi ekonomii politycznej. Celem tych badań jest ustalenie założeń finansowania oświaty przy wprowadzaniu różnych wariantów rozwiązań modelowych, a tym samym poszukiwanie rozwiązań optymalnych, które przy danym poziomic świadczeń na oświatę zapewniłyby społeczeństwu maksymalne z niej korzyści.

eksperyment [łac. expcńnuntum — doświadczenie, badanie],metoda badań typowa dla nauk indukcyjnych (-* indukcja), której podstawową częścią jest wywoływanie jakiegoś procesu łub regulowanie warunków nań wpływających, aby umożliwić dokładniejsze jego zbadanie. Sztuczna izolacja procesu czy zjawiska, mająca na celu eliminowanie wszystkich wpływów ubocznych i dokładny pomiar badanych zmian, jest typowa dla c. laboratoryjnego. E. tego rodzaju, przy użyciu odpowiedniej aparatury i narzędzi pomiaru, gł. testów, stosuje się w psychologii, rzadziej w pedagogice.

eksperyment lubelski, kompleks prac doświadczalnych z zakresu oświaty, realizowanych w latach 1969-74 w województwie lubelskim; sprowadzały się one do stosowania w szkołach wybranych części województwa, zwłaszcza w b. powiatach puławskim i opolskim, bądź w wybranych szkołach założeń teoretycznych i rozwiązań praktycznych nowoczesnego -• systemu dydaktycznego. W skali województwa czy powiatów doświadczenia te nie podlegały ścisłej weryfikacji, przeprowadzano ją natomiast w pojedynczych szkołach. Całością prac kierowała Wojewódzka Rada Postępu Pedagogicznego, w której dominującą rolę odegrali pracownicy b. Katedry Pedagogiki Uniw. M. Curie-Skłodowskiej i jej kierownik (do 1970) K. Lech.

eksperyment łódzki, rozpoczęta w 1959 działalność doświadczalna Szkoły Podstawowej nr 101 w Lodzi prowadzona pod kierunkiem A. Majewskiej i I. Laskowskiej, kierowniczki szkoły. Polegała ona na gruntownym badaniu wszystkich dzieci z klas I przez lekarzy, psychologów i nauczycieli w celu ustalenia ich sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia i rozwoju umysłowego. Dzieci wykazujące braki rozwojowe kierowano do szkół specjalnych, z pozostałej zaś ich części utworzono klasę wyrównawczą, w której przebywały* do czasu wyrównania określonych braków, a następnie wracały do klas macierzystych. W następnym etapie proces wykrywania braków połączono z tzw. wczesnymi zapisami do szkoły i tworzeniem grup wyrównawczych w takim czasie, aby wyrównanie deficytów rozwojowych następowało jeszcze przed wstąpieniem dziecka do kl. 1 Działalność lego rodzaju rozszerzono z kolei na wiele szkół łódzkich i warszawskich, po czym została ona upowszechniona w całym kraju.

eksperyment mikolowski, eksperyment szkolny przeprowadzony w lalach 1935-39 pod kierunkiem A. Kamińskiego w Szkole Powszechnej nr 1

eksperyment warszawski 69

w Mikołowie na Śląsku. Eksperyment opierał się na doświadczeniach ruchu harcerskiego, a polegał na kierowaniu społecznymi i kulturalnymi zainteresowaniami uczniów. Oparcie działalności kształcąco-wychowującej na zainteresowaniach uczniów umożliwiały następujące czynniki: stosowanie zabaw w nauczaniu, praca grupowa, zdobywanie sprawności i swoista atmosfera wychowawcza. Na atmosferę tę składały się takie elementy, jak przyjazny stosu-sunek nauczycieli do uczniów, dobry przykład osobisty nauczyciela, wzajemne zaufanie i pogodny nastrój w toku pracy, samodzielność uczniów i szczerość w ich stosunkach z nauczycielami oraz wykrywanie, zaszczepianie i rozwijanie uzdolnień dzieci i młodzieży. O zastosowaniu osiągnięć c.m. w procesie wychowawczym informuje książka A. Kamińskicgo Aktywizacja i uspołecznianie uczniów to szkole podstawowej (1960).

eksperyment naturalny, metoda badań często stosowana w pedagogice i w niektórych innych naukach społecznych (również w naukach rolniczych i in.) dla badania danych procesów w ich naturalnym środowisku, lecz w odpowiednio kontrolowanych przez badacza warunkach; regulacji warunków — jak we wszelkim eksperymencie — dokonuje się zgodnie z -* kanonami indukcji, zwykle z kanonem jedynej różnicy lub kanonem zmian towarzyszących; niekiedy, zwłaszcza przy eksperymencie masowym, zgodnie z kanonem jedynego podobieństwa.

eksperyment poznański, rozpoczęty w 1968 w 9 szkołach Poznania i woj. poznańskiego eksperyment, którego przedmiotem było opracowanie systemu wychowawczego szkoły socjalistycznej. Po kilkuletnim okresie przygotowawczym właściwy eksperyment objął najpierw szkoły podstawowe, a następnie szkoły średnie, przy czym liczba szkół objętych działalnością eksperymentalną znacznie się rozrosła. W 1973 Ministerstwo Oświaty i Wychowania zaleciło stosowanie założeń eksperymentu we wszystkich szkołach. Zadaniem e.p. jest opracowanie modelu nowoczesnej szkoły socjalistycznej, która spełniałaby równomiernie trzy funkcje: kształcącą, wychowawczą i opiekuńczą. Ma to być szkoła harmonijnego współżycia uczniów i nauczycieli na płaszczyźnie świadomie akceptowanych celów i zasad wychowania. Opiekę naukową nad e.p. i jego weryfikacją sprawuje Zakład Teorii Wychowania Uniw. A. Mickiewicza w Poznaniu pod kierunkiem H. Muszyńskiego.

eksperyment warszawski, nazwa akcji oświatowej realizowanej w Warszawie od 1966, a w następnych latach upowszechnionej we wszystkich większych miastach. Polegała ona na uświadamianiu, a następnie rejestrowaniu i kierowaniu do zasadniczych Wkół zawodowych ogółu młodzieży w wieku 15-18 lat niepracującej i nieuczącej się. W ten sposób udało się wykształcić znaczny odsetek tej młodzieży i następnie skierować do zakładów pracy. Inicjatorami i organizatorami c.w. byli J. Kuberski i J. Wołczyk. W ślad za Warszawą