12819 IMG32 (8)

362

8.18. Owady uszkadzające nasiona drzew i krzewów leśnych

8.18.1. Ogólna charakterystyka szkód i ich znaczenie gospodarcze

Szkodniki nasion rekrutują się głównie z czterech rzędów owadów: motyli, chrząszczy, błonkoskrzydłych i muchówek. Stanowią one grupę ekologiczną owadów wyspecjalizowanych w odżywianiu się generatywnymi organami roślin drzewiastych, owocami, szyszkami i nasionami i stąd w swej fenologii i rozwoju są z roślinami żywicielskimi niezwykle ściśle związane i od nich uzależnione. Są to przeważnie gatunki monofagiczne. rzadziej oligolagi. a wyjątkowo gatunki żerujące na szerszej systematycznie grupie roślin, jak np. szyszert pospolity w szyszkach wszystkich iglastych.

Stadium szkodliwym u szkodników nasion jest larw a, a postacie dorosłe bądź nie pobierają pokarmu, bądź prowadzą żer uzupełniający na liściach, zawiązkach owoców, kwiatach i rozwijających się szyszkach. Szkodniki nasion są z reguły owadami lubiącymi światło i stąd najliczniej występują na drzewach samotnie stojących, wyższych, na nasłonecznionej części korony (Woroncow. I967). Szkodniki nasion nie są dostatecznie doceniane w gospodarce leśnej i ochronie lasu. choć niekiedy w poważnym stopniu mogą ograniczyć plon nasion i utrudnić produkcję szkółkarską. Szczególnie duże straty wyrządzają one na drzewach o wieloletnim cyklu nasiennym, jak dąb i buk. a także na modrzewiu, świerku i jodle.

8.18.2. Przegląd szkodliwych gatunków owadów

8.18.2.1. Szkodniki nasion drzew iglastych

8 18.2.1.1 Szkodniki nasion świerka

Stuk acz (= kołatek) szyszko wiec - Emobius abietis F. Rójka odbywa się w czerwcu. Jaja składane są w młode szyszki. Larwy białe, z krótkimi nogami tułowiowymi. zerują w trzpieniu szyszki, następnie uszkadzają podstawy łusek. Żerowisko jest zapełnione soczewkowatym kalem (rys. 8.306). Zaatakowane szyszki opadają przedwcześnie na jesieni Larwa zimuje w opadłej szyszce i na wiosnę w niej się przepoczwarcza.

Piśmie a szyszkówecz. ka - Laspeyresia sirobilello L. Rójka i składanie jaj przypada na maj i czerwiec. Jaja są składane po I-6 szt. do młodych szyszek. Gąsienica zółtobiała z jasnobrązową głową, osiąga 10-12 mm. Żeruje ona początkowo w trzpieniu szyszki, a następnie uszkadza nasadową część łusek i nasiona. Odchody pozostają wewnątrz szyszki, która pod wpływem żeru piśmicy ulega skrzywieniu i pokrywa się żywieą (ry s 8 307) W zimie zaatakowane szyszki opadają, ale nie otwierają się. Przepoczwarczenie gąsienic następuje w kwietniu w szyszce. Przed przepoczwarzeniem gąsienica zbliża się ku wierzchołkowi szyszki tak. że po wylocie motyla egzuwium poczwarkowc jest lekko wysunięte spod łusek. W ciągu roku jedna generacja Piśmica szyszkówcczka należy do groźnych szkodników nasion świerka, często liczba uszkodzonych szyszek wynosi ponad fttbJ Jedna gąsienica może zniszczyć 25'3 nasion znajdujących się w szyszce.

Rysunek 8.306

Stukacz szyszkowiec Emobius Jtwrs F.: A - postać dorosła. 8 - larwa. C - przekrój uszkodzonej szyszki (wg Kapuścińskiego. 1966)

Rysunek 8.307

Piśmtca szyszkóweczka Laspeyresia strobilella L.: A - posiać dorosła. B - gąsenc.i. C - roc.-n.r«.i D- żer gąsienicy w trzpieniu szyszki (wg Kapuścińskiego. 1966)

Szyszeń pospolity (= Omacnica szyszkówka) - Dim,    P

Schiff. Rójka przypada na czerwiec i lipiec i odbywa się wieczorem Jaja *4 xk!ad.tnc » sadowe części młodych, zielonych szyszek, po 1-8 sztuk do jednei s/w s i . . wonohrunatna z ciemną głową i smugą na gr/htecic oraz jasnymi padu-; . tvs„. osiąga długość 20-25 mm. Żeruje w nasadowej części łusek szyszki , .> o: